100. Yılında Jön Türk Devrimi
Sina Akşin100. Yılında Jön Türk Devrimi Gönderileri
100. Yılında Jön Türk Devrimi kitaplarını, 100. Yılında Jön Türk Devrimi sözleri ve alıntılarını, 100. Yılında Jön Türk Devrimi yazarlarını, 100. Yılında Jön Türk Devrimi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Abdülhamid’in dinci politikası daha çok Osmanlı gayrimüslimlerini, “millet-i mahkûme”yi hizaya getirmeye çalışan bir ideolojik silah mertebesine düşüyordu. Bu politika Osmanlı “anasır”ı ya da “akvam”ı arasındaki düşmanlıkları artırmış ve 1890’larda Ermeni terörist eylemlerine ve Hamidiye alaylarının kırımlarına yol açmıştır
Abdülhamid devri, Tanzimat döneminin devamıdır; üstelik dinci istibdat, önceki dönemin laik ve çağdaş vatandaş yaratma potansiyelini de ortadan kaldırarak halklar arası düşmanlıkları kızıştırmış, “mukatele-yi azime”ye zemin hazırlamıştır.
1908’de “Hürriyetin İlanı”, çürümüş ve boğucu bir hal almış Abdülhamid istibdadına son vererek Osmanlı halklarına rahat bir nefes aldırmış ve çok yönlü bir düşünce mayalanmasına yol açmıştı. Fakat aynı dönemde Alman nüfuzu da artmış ve L. Rathmann’ın sözünü etmiş olduğu “Prusya militarizminin yarattığı komplocu çekirdek” sonunda dizginleri ele alarak ülkeyi savaşa ve yıkıma götürmüştür.
1918 Haziran’ında, basında, bütün Anadolu ve özellikle başkente çok yakın olan Bursa vilayetinde, eşkıyalığın ciddi bir biçimde arttığına ilişkin haberler yer alıyordu. Hayli büyük kasabalar güvenlikten yoksundu; kamu hayatı tehdit altındaydı.
14 Ekim’de Trabzon’a ulaşması beklenen postanın Erzurum-Trabzon yolunda soyulduğunu; soyguncuların binlerce liraya el koyduğunu bildiriyordu. Soyguncuların Laz asker kaçakları olduğu söyleniyordu. Yıllardır İzmir yakınlarında terör estirmekte olan Kâzım adındaki Çerkez eşkıya, 1915 Şubat’ında öldürülmüş; çetesi ise dağıtılmıştı
Eşkıyalık, bir aile teşebbüsüne dönüşmüştü: Hacı Mehmed’in, Çakırcalı Efe’nin yeğeni olduğu söyleniyordu. 1914 yılının Ağustos ayında genel seferberliğin ilan edilmesinin ardından, Balkan Savaşları sırasında olduğu gibi, askere gitmek istemeyenlerin ya da asker kaçaklarının dağı tercih etmeleri nedeniyle, eşkıyalık yeniden yaygınlaştı.
İmparatorluktaki huzursuzluk, eşkıyaların düzenledikleri baskınlarda gitgide daha cüretli olmalarına yol açıyordu. Hollandalı bir yurttaş olan Mock, İzmir’e 19 kilometre uzaklıkta olan Sevdiköy’de öldürülmüştü. Varlıklı bir Müslüman, Aydın yakınlarındaki bir camiden kaçırılarak dağa kaldırılmış; ailesi, 400 lira gibi o dönem için hatırı sayılır bir fidyeyi ödedikten sonra serbest bırakılmıştı.
1911-13 yıllarında İtalya ve Balkanlar’da yapılan savaşlar büyük bir istikrarsızlığa yol açmıştı. Zırhlı birliklerin eşkıyalarla mücadelede kullanılamaması, eşkıyalığın yaygınlaşmasına neden olmuştu. Orduya katılmak istemeyen köylüler ve asker kaçakları, dağların yolunu tutuyorlardı. Eşkıyaların arasında, Anadolu’da yaşayan Rumlar ve Yunanistan göçmenleri bile vardı.
Çakırcalı’nın ölümünden sonra, yeni çeteler peydahlandı. Pire’den gelip Bodrum yakınlarına yerleşmiş olan Karabacak diye anılan eşkıya, o bölgede faaliyetlerini sürdürmekteydi. Bergama’daki iki çetenin jandarma tarafından izlendiği söyleniyordu. 1912 Şubat’ında, Sami adındaki eşkıyanın Çakırcalı’nın yerini aldığına ilişkin haberler geliyordu. Eski çete yok edildikten sonra, daha önce jandarmayla bağlantısı olduğu söylenen Sami, dokuz kişilik bir çeteyle dağları tutmuştu. Sığır hırsızlığıyla İzmir bölgesindeki çiftçi ve mal sahiplerini bezdiriyor; onun eylemlerinden küçük çiftçiler de mağdur oluyorlardı.
bütün aile ve aşiret meselelerini katı bir adalet sistemiyle ele alan, ‘bey’ diye anılan aşiret reisleri sağlıyordu. Kimi beyler, devletin vergi toplamasını engelleyecek ölçüde güçlenmişlerdi. Osmanlı sultanları, önce onların gücünü kırmaya, sonra da onları yok etmeye karar verdiler. Onlar ortadan kaldırıldıktan sonra, çok az insan böylesi bir güç aranışına girdi. Aşiretler, birbiriyle çekişen büyük ailelere bölündü; bunlar, aile üyeleri arasındaki her türlü anlaşmazlığa karışır oldular.”