Ahlak Denen Bilmece
Heinz HeimsoethQuotes
...Bernard de Mandeville'in The Fable of the Bees or Privat Vices Make Public Benefits (Arılar Efsanesi ya da Genel Refahı Yapan Kişisel Erdemsizliklerdir) başlıklı son derece ilgi çekici bir kitapçığından alıyoruz. Bu yazı, o zamanlar, akla inanan ve ahlak düşüncelerine son derece duygulu olan 18. yüzyılda kuvvetli bir etki ve heyecan
Sayfa 35Kitabı okudu
“Hiç kimsenin ne başkalarının yaşamını ne de insan olarak kendi yaşamını yalnız araç gözüyle görüp kullanmaya hakkı yoktur.” —Kant
Sayfa 68
Gerçekte haklı olan ile haklı olduğu için saygı gören şey her zaman "daha kuvvetli olanın işine uygun gelen şeydir."
Gerçekten de, bir insanın her haklı ve haksız davranışı, iyi olan üze-rinde, ne çeşitten olursa olsun bir bilgiyi, bir bilinci koşul tutmaktadır. Bir kimse, bu bilgi ile sanıyı gelenekten, yetiştiricilerinin öğrettiklerinden ve uzlaşmalardan aldığı sürece, ahlakı bilmedeki bu yanın hiçbir zaman doğru dürüst bilincine varamaz. Ama insan kendi içinde olgunlaştıkça, çatışmalara girdikçe ve kendini, kendisine verilen şeye karşı bağımsız yaptıkça doğrudan doğruya savunabileceği bir aydınlık ve kesinliği olan bir bilgiye, görüşe varmaya çabalar.
Sayfa 47Kitabı okudu
Ahlak buluşları bir kez açıkça görülüp kavrandı mı, insan buluştan önceki davranışın yalnızca daha az hoşa giden bir şey olarak değil, aynı zamanda, kötü bir şey olarak görünmesi gerektiğini anlamaktadır. İnsanın kendisini doğal olarak her şeyin merkezinde sanışını ortadan kaldırmakla, başkalarının yaşamının başlı başına bir değeri ve hakkı olduğunu bulup ortaya çıkarmakla, ister istemez bir ödev bilinci doğmaktadır; böylece, başka insanlara karşı bir eşya gibi davranmanın, başka insanlara, rasgele kullanılıp yararlanılan bir eşya gibi davranmanın haksız bir şey olduğu belirmektedir. İşte, bu çeşit yaşam deneylerinden, bu çeşit yaşantılardan, ahlaka özgü buyruklar ile yasaklar ortaya çıkmaktadır; bunlar sonradan tek tek kişilerden, tek tek kişinin isteminden, rasgele istemesinden ayrılmış bir şey olarak, herkesi bağlayan bir şey olarak yaşanmaktadır.
Sayfa 75Kitabı okudu