Akideden Kelama (Kelam Tarihi)Recep Ardoğan

Kitabın giriş bölümünde kelam ilminin tanımı, konusu, amacı, yöntem ve muhteva olarak ayırt edici hususiyetleri açıklanmıştır. Kelam ilminin hususiyetleri, olarak da nakil yanında akla, istidlale ve akli delillere yer verme; felsefe ve mantıktan yararlanma, felsefi kavramlar, ilkeler ve başlangıç bilgilerini kullanma; itikadi meseleleri, mana, lafız ve tanım uyumunun gerçekleştiği bir terminoloji ile tartışma, itikadi meseleleri sistematik biçimde ele alma şeklinde sıralamıştır. 1. Bölümünde, itikadi tartışmalara ve kelam ilminin doğuşuna zemin hazırlayan etkenler, açıklanmıştır. Bölümün ayırt edici özelliği, etkenleri, somut örnekler vererek açıklamasıdır. Böylelikle, bu etkenlerin, zihinde açık örneklerle somutlaşması amaçlanmıştır.
Kitabın 2. bölümünden itibaren Kelam ilmi teşekkül etmeden önce İslam dünyasında ortaya çıkan ihtilaflar, farklılaşmalar ve fırkalar üzerinde durulmuş, Havaric, Gulat-ı Şia', Mürcie, Müşebbihe ve Kaderiyye mezheplerinin doğuşu ve temel tezleri hakkında bilgi verilmiştir.
3. Bölüm'de, ?Felsefi Nitelikte Kelam Tartışmaları" başlığı altında, kelamın ilminin nakil yanında aklı da bilgi kaynağı olarak alması, aklı bilgi kaynağı olarak alırken de felsefe ve mantıktan yararlanması hususiyeti vurgulanmıştır. Bu hususiyetin de Müslümanların fetihler sonucunda farklı din, mezhep ve felsefî ekollerle karşılaşmalarıyla, hicri 2. Yüzyıl başlarından itibaren belirlemeye başladığı açıklanmıştır. Bu bölümde kelam ekollerinden, Cehmiyye-Cebriyye, Mu'tezile, Zeydiyye ve İmamiyye-İsna 'Aşeriyye fırkaların ortaya çıkışı, temel ilkeleri önemli kelamcıları hakkında bilgi verilmiştir. 4. Bölüm'de; ?Ana Bünyede Farklılaşmalar" başlığı altında, Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat kavramın ortaya çıkışı, Ehl-i Sünnet'in üzerinde birleştiği akideler, Selef- selefiyye ayrımı;
Selefiyye'nin temel görüşleri anlatılmıştır. Ayrıca Selefiyye'nin ve Sufiyye'nin Kelam'a karşı çıkmalarının gerekleri ayrı ayrı ele alınmış ve cevaplanmıştır. Ayrıca, Maturidilik ve Eş'arilik i,le Selefiyye'nin ihtilaf noktaları da sistematik bir yaklaşımla verilmiştir.
5. Bölüm'de: ?Ehl-i Sünnet Kelam Ekolleri" başlığı altında Maturidiyye, Eş'ariyye'nin
Mutekaddimun dönem ela alınmıştır.
1. Bölüm'de; Eş'ariyye kelamında Müteahhirun devri, 7. bölüm'de, Selefiyye'nin tafsil devri,

8.Bölüm'de: cem ve tahkik devrinin özellikleri, önde gelen kelamcıları incelenmiştir.
1. BÖLÜM'de ise ?Kelam İlminde Yenilenme" başlığı altında İslam'ın 19.yy'da batı kültür ve medeniyetleri ile temasa geçtiğini, bu dönemde doğa ve beşeri bilimlerin ilerlemesine karşın Kelam ilminin kendini yenileyemediğini, belirtilmiştir. .Kelam ilminde yenilenmeyi gerektiren gelişmeleri, bu bağlamda son zamanlarda ortaya konan gelişmeler hakkında bilgi verilmiştir. Kelam ilmindeki sabitler ve değişkenleri ayrımını yapılmış, kelam ilminin bugünkü mevcut hâlinin, olması gereken hâli olmadığı vurgulanmıştır.