İlk İslam fetihleriyle birlikte Anadolu’nun güneyinde (Sugūr/Avâsım) başlayan sınırlı bir İslamlaşma olmuşsa da akamete uğramıştır. Anadolu’nun İslamlaşması Türklerin fetih, iskân ve uzun soluklu politikalarıyla tamamlanmıştır. Çağrı Bey’in Pasinler Zaferi (1048) Bizans Devleti’nin gücünü sınamakla kalmamış, onu sarsmıştır. Alp Arslan 1064’te Ani Kalesi’nin Taç Kapısı’na Kızıl Elma mührünü vurmuş ve 1071’de kazandığı Malazgirt Zaferi’yle de Anadolu’nun kapılarını açmıştır. Melikşah’ın Anadolu’nun fethi görevini ve buranın yönetimini başta Kutalmışoğlu Süleyman Şah ve komutanlarına bırakması, Anadolu’nun Türk yurdu olmasını ve dolayısıyla İslamlaşmasını kolaylaştırmıştır. Süleyman Şah,
İznik’i başkent yapmak suretiyle Anadolu’da ilk Müslüman Türk Devleti’ni kurmuştur (1077). II. Kılıçarslan’ın 1176’da kazandığı Miryokefalon Zaferi’yle de Anadolu’nun tapusu, Hristiyan Rumlardan Müslüman Türklerin eline geçmiştir.
Geçmişten günümüze Haçlı zihniyetinin Anadolu’yu geri alma teşebbüsleri olmuşsa da boşa çıkarılmıştır. Ahmed Yesevî ve talebelerinin nefesleri, Ahîlerin meslekî hamleleri, Mevlânâ’nın çağrısı ve Yunus’un deyişleriyle mayalanan Anadolu irfanı sayesinde nice büyük zorluklar aşılmıştır. Beylikler, birkaç asır boyunca İslam’ın mahallinde kökleşmesini sağlamıştır. Osmanlılar çağlar boyunca Anadolu’dan yükselen İslam’ı tüm dünyaya yaymıştır... Ve o Anadolu insanı, bütün imkânsızlıklara ve yoksulluğuna rağmen Kurtuluş Savaşı destanını yazmıştır.
