Aristo'nun Mantık ve İlim Anlayışı
Hamdi Ragıp AtademirQuotes
aristo, âlemi izahtan kaçınan ve ancak ahlâkî kavramların tahliline ehemmiyet veren sokrates’ten, aynı düzende, reel'i ancak fikir’de arayan ve realiteyi fikirler âlemi ile özdeşleştiren, deneme-üstü veya deneme-ötesi bir âlem tasarısıyle içinde yaşanılan âlemi ancak bir görünüşler âlemi saymakla kalmayıp onu aşağılaştıran eflatun’dan ayrı olarak daha büyük bir güçle düşünce ve nesnelerin kanunları üzerinde durmasını bilmek isteyerek, onların tabiatını, duraklı ve zarurî olanın ne olduğunu incelemek suretiyle varlık düğümünü çözmek istedi. bu iş için erişilecek nesne ve konuya göre, tutulacak yolu ve tekniği inceden inceye açıklamaya girişti. epistemolojik düzende duyu’ya ve akl'a, metodolojik düzende müşahede ve tecrübeye, nesne'ye ve olgu'ya gereken yerleri vermekle bir çok düşünürlere takaddüm ettiğini de gösterir.
Aristo’nun yalnız analitik önermeleri göz önünde tuttuğu göze çarpmakta ve bunlarla onun daha sonra teşekkül edecek olan formel mantığı ilgilendiren kesin görüşleri ortaya koyduğu söylenir. Aristo bu çeşit önermeleri “bir iç bağlantının yüklemi konuya bağladığı önermeler” diye nitelendirdiğine işaret etmek isteriz. Buna karşılık terkibi önermelerin ancak “dış bit bağa yüklemi konuya bağlayan önermeleri teşkil ettiğini” anlıyoruz.
Sayfa 112
Aristo önermelerin modalitesi ile de ilgilenmiştir. O, “bir hükmün kayıtsız şartsız;
1. Varlığın kendisinin ya da;
2. Zaruriliğinin veya;
3. Varlığın mümkünlüğünün tasdik edilmesi olduğunu
ayırt etmek suretiyle bu modalite meselesini ortaya koyar. “Her öncül (mukaddeme) ya sırf ve reel bir yükleme veya zaruri bir yükleme ya da mümkün bir yüklemeyi vaz eder.”
Sayfa 112
Zihnin doğru işlemesini sağlayan kaideleri koyan mantık, realitenin kanunlarını yalnızca ortaya çıkaran veya onları ispat eden metafizikten ayrı bir disiplindir. Mantık; "idealistlerin sandığı gibi sırf, bizatihi zihne değil, ferdi zihne taaluk" eder. Reeli bilen bu zihni, hatadan ve yanılmaktan korumak, kurtarmak lazımdır. Bu iş için de "reelin kanunlarını bilmek" gerekir. Bu suretle mantık da hareket noktasını, Aristo'ya göre ancak metafizikten almak zorundadır.
Sayfa 78 - Köprü KitapKitabı okudu
İlim -daha önce gördüğümüz veçhile- özle veya aynı şey demek olan “sebeple bilmektir.” Bütüncül ise öz’ün, zarurinin işaretidir. Bu duruma göre bütüncül ve mutlak olan bilgimiz ancak her nesne ile o nesnenin özünün aynı oluşunu, özdeşliğini haiz olacaktır.
Sayfa 121