Aşk Olmayınca Meşk Olmaz Geleneksel Osmanlı / Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal
Cem BeharSözler ve Alıntılar
Meşk vermiş olmanın onuru, hem meşk verilmiş talebenin sayısıyla hem de bunların zamanla ulaşmış oldukları mertebelerle doğru orantılıliydi elbette.
Meşk hocalığı bununla değer kazanırdı.
Meşk, Osmanlı musiki dünyasının hat sanatından ödünç aldığı "yazı örneği", "yazı alıştırması" ya da "yazı karalaması" anlamına gelen bir terimdir.
Garp musikisi nota ile Türk musikisi ise notasız -mutad veçhile kulaktan- gösteriliyordu.
"Eski üstatlar kıymetli eserleri öğretmekte kıskanç imişler, öyle işitirdik. Bizler Emin Efendi'den kıskançlık görmek şöyle dursun, bilâkis herkesin 'çantalık' diye vermedikleri eserleri onun ısrarı ile yazar ve meşk ederdik."
Sayfa 151 - YKY (Yapı Kredi Yayınları)
Türkiye'de müziğin gerçekten gelişmesi ise IV. Mehmet'in saltanatı sırasındadır. Osman Efendi bu dönemde büyük şöhret sahibi olmuş ve birçok öğrenci yetiştirmiştir.
Düzenli bir ders programı ve müfredat çerçevesinde musiki dersi okutulan ilk resmî mektep Darüşşafaka'dır.
Musiki derslerinin tedrisat programına konduğu 1874 yılından 1897 yılında ölümüne dek Zekâi Dede, bu okulda 23 yıl aralıksız musiki dersi vermiştir.
Meşk vermenin “san’atın zekâtı” ya da “mûsikî dehâsının farzı” olduğu şeklindeki ifâdelere gelenekte sıkça rastlanır. Mûsikîşinâsların bu durumu, yazı meşki veren hattatlarınkine çok benzer. Uğur Derman bu konudaki genel geçer yargıyı şöyle dile getiriyor: “Hattatlar asırlar boyunca öğretmek için para almadan, öğrenmek için de
para vermeden bu san’atı yürüte gelmişlerdir. Öğretime maddiyatın girmesi ayıp, belki de günah sayılmış; bu ulvî faaliyet san’atın zekâtı olarak bilinmiştir. Sadece devlet yahut bir vakıf tarafından tâyin edilen muallimin bu
maksatla maaş alması hoş görülmüştür. Mahalle mektebinde veya iptidai mektep de yazı sanatı ile karşılaşıldıktan sonra, buna alâka duyan herkese hat üstadlarının evleri bir meşkhane gibi muayyen günlerde açılmış, ama bu çalışma esnasında maddeye yer verilmemiştir”
Sayfa 78 - YKY (Yapı Kredi Yayınları)