Zaman Osmanlı Rus Savaşı’nın hemen öncesidir.Zamanında ihtiyar bir Türk’ün, oğluyla evlendirmek için aldığı fakat oğlu ve kendisinin ölmesi üzerine başka bir yaşlı adam tarafından alıkonulan, yaşlı adamın hareminde olan Aziyade ile Selanik’e gelen Avrupalı deniz subayı aşk yaşar Bu aşkta Aziyade’nin adanışı,sevme biçimi en etkileyici ayrıntılardan biridir.
Deniz subayı,Aziyade haricinde Osmanlının kültürüne de âşık olur tıpkı Türkiye’ye 1876 yılında görevli bir subay olarak gelen ve ardından Osmanlı kültüründen çok etkilenen Pierre Loti gibi.Yani yazarın ilk romanı olan Aziyade otobiyografik öğeler taşır.Roman,yazarın 1876 yılında görev icabı bulunduğu İstanbul’da kendi başından geçen olaylarla kurgulanmıştır.
Selanik’te başlayıp İstanbul’a uzanan roman dönemin sosyal yaşamına ve dönemin mimari yapısına ,İstanbul’un şehir yaşamına ait ayrıntılar taşır.Sultan Murad’ın tahttan indirilip Abdülhamid’in tahta çıkışı, Meşrutiyet’in ilanıyla değişmeye başlayan toplumsal çehre ve atmosfer gibi döneme ait siyasi ayrıntılar da barındırır.Özellikle Osmanlı kadınının bu dönemdeki sosyal hayatındaki,giyim kuşamındaki değişimi romanda da yer alır.
Aşkı,aşk için beklemeyi,vazgeçmeyi,vazgeçememeyi, dostluğu işleyen kitap,aşkın karşısında geleneklerin dayanıp dayanamayacağını ve bu aşkın geleceğini,Müslüman olmayan bir adamla Müslüman bir kadının aşkının ne olacağını, gelmekte olan savaşın ayak seslerinin bu aşkı nasıl etkileyeceğini, Loti’nin diğer adıyla Arif’in yapacağı seçimle bu aşkın seyrinin ne olacağını roman bitene kadar sordurdu.