"20. yüzyıl Balkantarihi dünya tarihinde ayrı bir konuma sahiptir. 20. yüzyıl tarihini belirleyen büyük ölçüde Balkanlar’dır. 19. yüzyılın tüm umutlarını çökerten Cihan Harbi, Balkanlar’daki gelişmelerin fitillediği bir dünya savaşıdır. Bir başka deyişle "Uzun 19. Yüzyıl"ı sona erdiren ve "Kısa 20. Yüzyıl"ı başlatan Güney Doğu Avrupa’dır...
Balkan Harbi, dünya tarihi için olduğu kadar Türkiye tarihi açısından da bir dönüm noktasıdır; bir dönüşümü simgeler. Ulusal kimliğin doğuşu bağlamında Milli Mücadele 1919'da değil 1912'da değil 1912'de başlamıştır. Tüm bu savaşları sürdürecek ulusal kimlik olarak Türk milliyetçiliğinin ön plana çıkarılmasına neden olmuştur. Osmanlı'nın 1912'ye kadar uzlaşan "unsur"ları, 1912 sonrası çatışan "ulusal kimlik"lere dönüşmüş, ortak coğrafyalı gerektiren imparatorluktan ulus devlete geçiş bir tür "ulusal türdeşliği" gündeme getirmiştir.
Balkan Harbi'ni anlamadan, günümüz Balkanlarını çözümlemek güçtür. 90'lı yıllarda Balkanlar'da gözlenenler bir ölçüde 1912-1913'ün farklı zaman ekseninde tekrarı olarak yorumlanabilir. Mikro ve ultra milliyetçilikler, büyük devletlerin dahli, kimi tarihsel önyargılar, kültürel kalıntılar, böl ve yönet kaygıları 20. yüzyılın başı ve sonu için pek farklı olmayan, genel anlamda geçerli senaryolardır. Balkan Harbi'nin 90. yıldönümünde geriye dönmek ve bu savaşı eni konu değerlendirmek belki de 20. yüzyılı anlamak için en temel gözlemlerden biri olacaktır."
-Zafer Toprak-
