Batı sisteminin zaferi, olaysız ve şiddetsiz elde edilmiş değildir. Siyasal iktidarı ve nimetlerini ellerinde bulunduran krallar, asiller ve müttefikleri, bunları direnmeden terketmemişlerdir. Hasımlarının gelişmesini durdurabilmek için her türlü baskı aracini kullanmışlardır. Özellikle Katolik ülkelerde, liberal fikirlerin yayılmasını, dinsel otoriteler tarafından desteklenen sıkı bir sansür eliyle uzun süre engellenmiştir. Temsilî meclisler çok zaman silah zoruyla dağıtılmış ve bunların önderleri takip edilmiş, hapsedilmiş, hatta idam edilmiştir. Bunun karşısında, yeni bir rejimin taraftarları da -köylerde veya şehirlerde yer alan ayaklanmalarda, asillerin konaklarına veya kralların saraylarına saldırmak suretiyle- bazen kuvvete başvurmuşlardır. Liberal sistemin kuruluşu, durgunluk ve şiddet evreleri geçiren, bazen zayıflayan ve bazen kuvvetlenen, ama nihaî sonucun elde edilmesine kadar hemen hemen hiç durmayan uzun ve acımasız bir mücade le içinde gelişmiştir.

Kitabı okuyacak

Batının İki Yüzü Maurice Duverger