Bilim Felsefesi
Teo GrünbergBilim Felsefesi Gönderileri
Bilim Felsefesi kitaplarını, Bilim Felsefesi sözleri ve alıntılarını, Bilim Felsefesi yazarlarını, Bilim Felsefesi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Problemleri,onları üreten kafalarla çözemeyiz "
Albert Einstein
Anadolu üniversitesi AÖF
Teocugum, sırf Kuhn'u desteklemek için bunu demiyorsun, di'mi?
Lakatos’un bilimsel araştırma programı, tek bir teoriyi değil de bir teori dizisini yönlendirir. Ancak böyle diziyi oluşturan teorilerin ortak katı çekirdeklerinden ötürü aynı teorinin zaman içindeki farklı teori aşamaları (theory phases) sayılabilir. (Bkz. Nola and Sankey, 2007, s. 274.) Böyle olunca, her bilimsel araştırma programı (her bilimsel paradigma gibi), bir tek teoriye ilişkindir.
(1) Θ1, ... , Θi-1, Θi, ... , Θn
Bir bilimsel araştırma programı, (1) teori dizisinin katı çekirdeği ile yordamı (heuristic) denilen yöntemsel kurallardan oluşur. (Bkz. Lakatos, 1989, s. 47 - 52.) Yordamı oluşturan kurallar kesin olmayıp yalnızca yönlendirici olan kurallardır. Yordam, negatif yordam ile pozitif yordama ayrılır. Negatif yordam, teori dizisinin katı çekirdeğini korumayı amaçlar. Pozitif yordam ise, teori dizisini oluşturan teorilere özgü olan koruyucu kuşakların adım adım ortaya konulmasını yönlendirir.
Lakatos (1989) herhangi bir bilim dalında ardı ardına ortaya konulan teoriler dizisini ele alarak, gelişen teori dizisi (progressive series) ile yozlaşan teori dizisi (degenerative series) ayrımını yapmıştır. (Bkz. Lakatos, 1989, s. 34.)
Nagel’in ortaya koyduğu indirgemeci gelişim görüşünde, bir teorinin yerine geçen
ikinci bir teorinin birincisinden daha gelişmiş olması, birinci teorinin onun yerine
geçen ikinci teoriye indirgenmesi veya başka bir deyiflle ikinci teorinin birinci teoriyi indirgemesi demektir. (Bkz. Nagel, 1979, s. 338 - 366 ve Losee, 2004, s. 28 - 37.)
* Losee, J. (2004). Theories of Scientific Progress: An Introduction. New York: Routledge.
* Nagel, E. (1979). The Structure of Science: Problems in the Logic of Scientific Explanation. Indianapolis: Hackett Publishing Company.
Bilim felsefesinden tek iddiası bu değil
Karl R. Popper (1902 - 1994)’in öncülüğünü yaptığı Salt Tümdengelimci-Hipotez- Yanlışlamacı (kısaca Tümdengelimci-Yanlışlamacı) görüşle tümevarımsal çıkarım yoktur, tek geçerli çıkarım biçimi tümdengelimsel çıkarımdır. Bunun nedeni, Popper’e göre, biçimi tümel-koşullu, yani ∀x(Fx → Gx), ya da daha genel olarak tümel-genelleme, yani ∀xAx, olan H gibi bir hipoteze (mantıksal doğru olmadıkça) 0 dışında hiçbir pekiştirme derecesi veremeyeceğimizdir. Dolayısıyla, Bayes yöntemince böyle bir hipoteze 0’dan büyük sınama-öncesi olasılık derecesi veremeyiz.