Bilim Felsefesi
Teo GrünbergSözler ve Alıntılar
Bilim felsefesinde, bilim insanlarının niye-sorularına yanıt olarak yaptıkları açıklamaları betimlemek amacıyla farklı bilimsel açıklama modelleri ortaya konulmuştur. Bu modellerin başlıcalarını inceleyip her birinin yol açtığı sorunları gözden geçireceğiz. Bu modeller sırasıyla yasacı, birleştirici, pragmatik ve nedensel- mekanik açıklama modelleridir. İlk üç model epistemik (bilgisel), sonuncusu da (Wesley C. Salmon tarafından) ontik (varlıksal) olarak nitelenmiştir.
Lakatos (1989) herhangi bir bilim dalında ardı ardına ortaya konulan teoriler dizisini ele alarak, gelişen teori dizisi (progressive series) ile yozlaşan teori dizisi (degenerative series) ayrımını yapmıştır. (Bkz. Lakatos, 1989, s. 34.)
"Problemleri,onları üreten kafalarla çözemeyiz "
Albert Einstein
Anadolu üniversitesi AÖF
Teocugum, sırf Kuhn'u desteklemek için bunu demiyorsun, di'mi?
Lakatos’un bilimsel araştırma programı, tek bir teoriyi değil de bir teori dizisini yönlendirir. Ancak böyle diziyi oluşturan teorilerin ortak katı çekirdeklerinden ötürü aynı teorinin zaman içindeki farklı teori aşamaları (theory phases) sayılabilir. (Bkz. Nola and Sankey, 2007, s. 274.) Böyle olunca, her bilimsel araştırma programı (her bilimsel paradigma gibi), bir tek teoriye ilişkindir.
Bilim insanlarının bir bilimsel önermeyi kabul etmeleri, bu önermeyi bilimsel çalışmalarında kullanmaya, daha açık olarak, her türlü bilimsel çıkarımların öncülleri olarak kullanmaya karar vermeleri demektir. Dikkat edilirse yeni olguların bilimsel kestirimi ile bilinen olguların bilimsel açıklaması, bilimsel çıkarımların sonucudur. Bilim insanları kullandıkları bilim diline ait her gözlem önermesini değil, yalnız bilimsel çalışmaları için yararlı olacağını düşündükleri sınamaya-değer gözlem önermelerini sınamak amacıyla geçici olarak kabul ederler. Sınama sonucunda doğrulanan gözlem önermeleri kalıcı olarak kabul edilir..