Bilim ve Bilgelik Gönderileri
Bilim ve Bilgelik kitaplarını, Bilim ve Bilgelik sözleri ve alıntılarını, Bilim ve Bilgelik yazarlarını, Bilim ve Bilgelik yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Çünkü felsefe ile her türlü haki ki uğraşının zorunlu başlangıç noktası Sokrates'e ait şu derin histir: "Bildiğim tek şey, hiçbir şey bilmediğimdir" . Eskiler bu bakımdan da bizden daha üstün bir durumdaydı; onların doğal dinlerinin düşünülen şeyin iletilip aktarılmasını bir ölçüde sınırladığı doğrudur ama onlar bizatihi düşüncenin özgürlüğüne tecavüzde bulunmuyorlardı çünkü bu düşünceler çocukların akıllarına alenen ve ağır başlılıkla kazınmıyordu ve genel olarak bu kadar ciddiye alınmıyordu. Dolayısıyla eskiler metafizikte bizim hala öğretmenlerimizdir.
Sayfa 142
Gerçek dünya düşünülüp değerlendirilerek bütün doğrularının birbirinden bağımsız olarak bulunmuş olmasını benim felsefemin büyük bir meziyeti olarak görüyorum ; fakat bunların tasa etmediğim birlik ve uzlaşması hep daha sonra kendiliklerinden ortaya çıktı . Bu sebepten ötürü de zengindir ve soyut doğruların
bütün gıdasının neşet ettiği algılanan gerçekliğin toprağın d a köklerini geniş bir alana yaymıştır. Yine bu sebepten ötürü yorucu ve usandırıcı değildir; son elli yılın felsefi yazıları değerlendirilecek ol ursa felsefe için bunun hemen yanı başında bitiveren bir nitelik olduğu görülecektir.
Sayfa 140
Nitekim mesela Leibniz'in iyimserliği hayatın her sahasında göze çarpan sefalet ve ıstırap ile çelişir.
Sayfa 138
Fakat metafiziğe başka yollar vardır. Tecrübenin bütünü şifreli yazı yazan bir alete benzer ve felsefe de onun şifresini çözüp anlaşılır hale getirendir; felsefenin yaptığı bu işin doğruluğu her yerde görülen süreklilik ve irtibatla teyit edilir. Bu bütün yeterli derinlikte kavranılsa ve deruni tecrübenin harici tecrübe ile irtibatı kurulsa bu kadarı onun kendiliğinden yorumlanabilir, açıklanabilir olmasına yetecektir.
Sayfa 135
Dolayısıyla metafiziğin gerçek özel alanı hiç kuşku yok zihin felsefesi denilen şeyde yatar.
Sayfa 130
Aslında bir kimse bütün sabit yıldızların gezegenlerinin tümünü tek tek gezip dolaşmış olsaydı bile metafizikte tek bir adım ilerleme bile kaydetmiş olmazdı. Tam tersine fizikte kaydedilecek
en büyük ilerlemeler sadece bir metafizik sistem ihtiyacını daha fazla hissettirecektir. Çünkü tashih edilerek, şümulü genişletilmiş daha bütünlüklü bir tabiat bilgisi bir yandan o zamana kadar geçerli olmuş metafizik varsayımları her zaman zayıflatır ve sonunda hükümsüz kılar.
Sayfa 128
... metafiziğe yer bırakmayacak olan mutlak bir fizik sistemi natura naturatayı natura naturansa* dönüştürecektir; ve fiziği metafiziğin tahtına oturtacaktır. Fakat bu yüksek mevkide o neredeyse Holberg'in belediye başkanı yapılmış seyirlik sözde siyasetçisi gibi görünecektir.
*(Sırasıyla: doğurulmuş doğa; doğuran doğa .)
Sayfa 124
Dolayısıyla aynı şekilde fiziki açıklama her yerde metafizik açıklamayla karşılaşır ve bununla bir mesabesine iner, bir başka ifadeyle, bir açıklama olmaktan çıkar.
Sayfa 123
Kant'ın özgürlük ile zorunluluğun bağdaştırılabilirliğine dair yaptığı hoş izahta (Saf Aklın Eleştirisi, ilk baskı, s. 532-554 ve Pratik Aklın Eleştirisi, Rosenkranz neşrinin 224-23 1 sayfaları) bir ve aynı eylemin bir yandan zorunlu olarak insanın karakterinden, hayat akışı içinde maruz kaldığı tesirlerden ve elan onun için mevcut olan saiklerden kaynaklandığını ama diğer yandan da bu aynı eylemin onun kendi özgür iradesinin eseri olarak görülmesi gerektiğini nasıl mükemmelen izah ettiğini vurgulayacağım.
Sayfa 121
Fizik kendi ayaklan üzerinde duramaz fakat yaslanacak bir metafiziğe ihtiyaç duyar, bu sonrakine karşı takındığı tavır ne olursa olsun gerçek budur, değişmez. Çünkü fizik fenomenleri kendilerinden daha da bilinmeyen bir şeyle, yani içlerinden biri de hayat gücü olan tabii güçlere istinat eden tabiat kanunlarıyla açıklar.
Sayfa 120