Büyük Suikast
Erdal SarızeybekQuotes
Altan Tan, Koçgiri isyanı üzerine düşünceleri siyası olarak, "Kürt Teali cemiyeti ile görüşmelerde bulanan Koçgiri Mustafa Paşa oğlu Alişan Bey ile katibi Alişir Beyin liderlik ettiği isyanın amacı, ABD Başkanı Wilsonun prensipleri doğrultusunda Kürdistanın kurulmasıydı. Oysaki hangi dünya devletine bakılırsa bakılsın, düşmanla işbirliğinin tek tanımı var, vatana ihanet!
Şubat 1925 yılında Şeyh Sait ayaklanmasına karşı çıkan aşiretler, Cumhuriyet hükümetini destekleyen telgrafta "Din ve vatan düşmanlarımızın bu fesatçıların milletimiz aleyhine yaptıkları bu uğursuz hareketı bütün ilçe halkı adına suçluyor ve milletimizle sevgili yurdumuzu düşmanlara karşı her türlü bastırma hareketına, mal ve canımızla katılmaya hazırız.."
Bu ayaklanmayı Kürdistan Teali cemiyeti ve Seyit Taha kolu, Seyit Abdülkadir eliyle yürütülüyordu. Aynı dönemde Sason ayaklanmasınında patlak vermesinin nedeni ise; Birleşmiş Milletler Cemiyetinin 16 Ocak 1925 yılında toplanarak, nihai bir Musul'un İngiltere mandasındaki Irak'a bırakılmasıdır. 1928 yılında bitecek olan İngiliz manda yönetiminin 25 yıl daha bölge kalması ve Kürtlere özerklik verilmesinin sonuçlarıdır.
Siyasi Kürtçülük, 1918 Mondros ve 1920 Sevr antlaşmaları sonrasında ortaya atılacak olan Ermenistan-Kürdistan projeleri sonrasında açık yüzünü gösyecektir. Bu açık yüz ise bildiğimiz bazı yüzler olacaktır. Bedirhanoğulları, Babanlar, Seyit Abdülkadir ve Barzaniler...
Siyasi Kürtçü bu çekirdek kadronun Ermenilere karşı gösterdikleri ilginin siyasi faaliyetlerini Avrupa da sürdüren bir grubun sahip olduğu imkanlardan yararlanmak amacını taşıyor. Doğu ve güneydoğuda Ermenilerin sahip olduğu tabanı, Kürtçülük adına Osmanlı ya karşı harekete geçirerek yerel destek kazanabilmek emelleri taşıyor.
Toprak reformu hala yapılmamış olup, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde toprak ağalarının elindedir. Toprak tapusuna teşvik verildiği için tapu da ağaların elinde olduğundan, köylü çalıştığı ve ürettiği topraktan teşvik almamaktadır. Toprak reformu yapılmadığından, feodal toprak ağalığı yıkılmamıştır.
Olaylara bir bütün olarak bakıldığında, bölgedeki Kürt aşiretlerinin Kuzey Irak coğrafyasında Türk bayrağının dalgalandığı her dönemde Türk askerinin yanında yer aldığı ve İngilizlere karşı savaştığı açıkça görülüyor. Bu genel bakış açısında, bu değerlendirmenin dışında kalacak iki kişi vardır, o da küçük Seyit Taha ile Barzanilerdir. Bu Taha, Kürdistan Teali cemiyeti başkanı Seyit Abdülkadirin kardeşi Muhammed Sıddıkın oğludur.
Koçgiri aşireti ise çok çarpıcı bir olay, bu siyasi Kürtçüler şahsi ve siyasi emelleri için Kurtuluş Savaşı veren Türk ulusunun kutsal din duygularını maniple ederek isyan çıkartmaktan da dahi çekinmediler...
Buna karşın Şeyh Mahmud hareketi yine de gösterdi ki, Türk'ü Kürt'e, Kürt'ü Türk'e düşman etmek kolay olmayacaktır. Bu gerçeği zaten Kurtuluş savaşında göstermiştir.
Anadolu'da Kürt hareketi siyasi örgütlenme dışında, silahlı kapı olarak henüz açılmamıştı. İlk kapı Koçgiri'de açıldı.
Koçgiri, Sivas'ın İmranlı ilçesinde karlık ve boğazören köylerinde yerleşik bir Kürt-Alevi aşiretinin adıdır. O tarihde Sivastan Erzincan'a kadar yayılan alanda yaşıyordu. Koçgirili Mustafa Paşanın oğlu Alişan ve Haydar beyler, aşiretin sevilen iki kardeşti.
Kürdistan Teali Cemiyeti başkanı Seyit Abdülkadir, Alişan Beyi Tunceliye göndermiş ve örgütün orada kurulmasını istemiştir. 1921 yılı başında, Sivas'ın yelice nahiyesinin Hüseyin Abdal tekkesinde bir toplantı düzenlenerek, Diyarbakır, Van, Bitlis, Elazığ, Tunceli ve Koçgiri'yi de içine alan bir Kürt Devletinin kurulması kararlaştırıldı. 1 Ekim 1920 de Koçgirili Mustafa Paşanın oğlu Alişan tarafından, Ovacık, Hozat ve Çemişgezek te 45.000 kişilik bir milis gücü hazırlandı ve Kürdistanı kurmak için yemin edildi ve isyan başladı...