Orhan Kemal’in bütün eserleri içinde, ezilmişlik bilincini veren en yaman eseri, şüphesiz ki, Murtaza'dır. Murtaza tipi, Osmanlı döneminin kapıkulu denilen, Osmanlıdan çok Osmanlıcı, efendiden çok efendici, köle ruhlu insan tipimizin abartılmış bir örneğidir.