Hiciv üstadı ve edebi felsefecilerin en meşhurlarından olan Voltaire, (ki kitapta yanlış hatırlamıyorsam iki bin civarında oyun, piyes, risale, novella falan filan yazdığı söyleniyor -bkz. Oha!) Candide adlı eseriyle yine okuyucuyu yamultuyor ve gülmekten gebertiyor.
Olası dünyaların en iyisi olarak, Tanrı tarafından bizatihi mantık yasalarına istinaden ayarlanmış evrenimizin tamamen nedensellik ve özgür irade ile işlediğini iddia eden Dr. Pangloss ve öğrencisi Candide, birbirinden absürt maceralarında (belki Eldorado hariç) felaket, rezalet, kötülük ve mantıksızlıktan başka bir şey bulamazlar.
Ahlakın bir tanrıyı zorunlu kıldığı zaten malumunuzdur. Kötülük olmadan iyiliğin olabileceğini düşünecek kadar da kalın kafalı değiliz vesselam(!)
Hasılı, hayat insanı korkunç dert, tasa ve belaya gark ettiği vakitlerde, fıttırmamalı ve nihilizm batağına düşmemeli; biraz el emeği ve stoacılık insanı krallardan bile iyi (en azından huzurlu) yaşatmaya muktedirdir.
