1984 yılında yurtdışındaki görevimden ayrılıp yurda döndükten sonra nedendir bilinmez- yenilenmiş bir öğrenci heyecanıyla, 20. yüzyılın ilk yarısındaki Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti tarihine ait doküman, tez ve kitapları karıştırmaya başlamıştım. Mutlaka eğitimimin de etkisiyle bu yenilenmiş merak, beni Cumhuriyet sonrası ile 1950 yılı arasındaki iktisadi gelişmeleri incelemeye yöneltti. O sırada Türkiye ekonomisi, 1979 yılında zirveleşen iktisadi bunalımı çözmek için uygulamaya koyduğu "24 Ocak Kararları"nın etkisinde, dışa dönük bir ekonomik yapıya doğru yol alma çabasını gösteriyordu. 1987 yılına kadar gösterdiği performansla da uluslararası finans dünyasının gelişmekte olan ekonomik yıldızı oluyordu. Ancak bazı yaklaşmaların da çok kolaycı ve sürdürülemez niteliklerini gözardı etme imkânı yoktu. Kolaycılığın ve sürdürülemezliğin temelinde ise kişisellik yatıyor idi. Bu gözlemler bende, ülkemizin kurumsal ve hatta kuramsal ve kavramsal niteliklerine ilişkin düşünce dürtülerine dönüştü. İlk olarak, çalışma arkadaşlarımın öneri ve katkılarıyla, kendi kurumumuzun 1995'te 45 yıllık öyküsünü kitaplaştırdık. O kitabın iç kapağına 1993 Nobel İktisat Ödülünü alan Amerikalı İktisat Tarihçisi Douglas North'dan şu alıntıyı koyduk; "Tarih önemli. Sadece geçmişten bir şeyler öğrenebileceğimiz için önemli değil. Bugünümüz ve geleceğimiz, geçmişe, toplumdaki kurumların sürekliliği nedeniyle bağlı olduğu için önemli. Bugünün ve yarının tercihleri geçmiş tarafından şekillendiriliyor. Ve geçmişimizi ise, sadece kurumsal evrimin bir hikâyesi haline getirirsek anlaşılır kılabiliriz. Sevgili hocam Oktay Yenal'ın uzun çabalar sonucu yazdığı "Cumhuriyet'in İktisat Tarihi", eski tabirle "ismiyle müsamma"; yani sadece kurumların evrimleşmesine yoğunlaşmıyor; Osmanlı döneminden devralınan 13 milyon nüfusun iktisadi/sosyal manzarasından bugünün nüfusunun aynı açıdan görüntüsüne kadar uzanıyor. Ancak, 75-80 yıl üzerinden, çeşitli dönemlerin iktisat strateji ve uygulamalarının özellikle kamu kurumları üzerindeki etkisine de yer veriyor. Örneğin, bütçe kavram ve kurumunun, on yıllar üzerinden nasıl etkilenerek günümüz görüntülerine uzanışını da anlatıyor... Safa OCAK - Türkiye Sınai Kalkınma Bankası Genel Müdürü
