Devlet-i 'Aliyye'nin Sonbaharı Gönderileri
Devlet-i 'Aliyye'nin Sonbaharı kitaplarını, Devlet-i 'Aliyye'nin Sonbaharı sözleri ve alıntılarını, Devlet-i 'Aliyye'nin Sonbaharı yazarlarını, Devlet-i 'Aliyye'nin Sonbaharı yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Fatih vakfiyenin sonuna doğru: "Kim ki bu vakfın şartlarından birini değiştirirse veya kanun ve kaidelerinden birini tağyir ederse , vakfın tebdili ve iptali için gayret ederse, vakfın ortadan kalkmasına veya maksadından ve gayesinden başka çevrilmesine kast ederse...şer-i şerife aykırı olarak vakıfta tasarruf etmeye azmeylerse... Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların laneti üzerine olsun. Ebediyyen cehennemde kalsın..." diye beddua etmişti.
Osmanlı Devleti'nde ulema, günümüzde yanlış anlaşıldığı şekilde "din adamı" veya başına sarık takan kişi değildi.
Osmanlı'da ulema; devletle bütünleşmiş, özellikle yasama ve yargıda en önemli bir kurum olmanın yanında "şeyhülislamlık" makamı ile devletin yapısında ve işleyişinde söz sahibiydi.
Osmanlı padişahları devletin bekası ve bütünlüğü esasını her türlü endişenin üzerinde tutarak bu uğurda evlatlarını ve kendi öz kardeşlerini dahi feda etme cesaret ve basiretini gösterebilmişlerdir.Biz bugün devlet için bir şey feda etmek şöyle dursun devleti bir menfaat kapısı olarak gördüğümüzden Osmanlı Hanedanı'nın bu fedakarlıklarını anlayamıyor ve işi bir saltanat hırsı ile izah etmeye çalışıyoruz. Halbuki onlar daha önceki asırlarda olduğu gibi ülkeyi şehzadeler arasında paylaştırarak hem saltanatlarına devam edebilirler hem de kardeş katlinden dolayı düçâr oldukları manevi azaptan kurtulabilirlerdi. Bu konuda oğlu Mustafa'nın cenaze namazında göz yaşlarını tutamayan, bu yüzden namaz kılmakta bile güçlük çeken Kanunî'nin duyduğu acıyı düşünmek ibret vericidir.
Osmanlı'da padişah maddi otoritenin sahibi olmakla birlikte bu gücü şeriatın esasları çerçevesinde kullanmak zorunda olduğu gibi, manevi otoritenin sahibi bulunan ulema da padişaha görüş bildirir ve gerekli gördüklerinde onun gücünü sınırlandırırlardı.
Kendisi de bir ittihatçı olan Fethi Paşa(Okyar): "1908'den sonra altı yıl içinde olup bitenler yüzyıla sığacak azametteydi. Hızlı, şaşırtıcı, coşkun bir yayılma, büyüme ve ilerlemeye rağmen, yüzyılı aşkın zafer silsilesinin sonunda vatan toprakları olmuş bereketli beldelerin hepsini altı yıl içinde kaybetmiştik." diyerek Osmanlı'nın asırlardır muhafaza ettiği vatan topraklarının altı yılda kaybedilmesini hayretle ifade etmiştir.