Döneminde aklî ve dinî ilimlerde uzmanlaşmış bir düşünür olan Sadreddinzâde Mehmed Emin Şirvanî (ö. 1036-1627), XVII. yüzyılda ilimlerin tanımı ve meselelerine dair Arapça olarak el-Fevâidü’l-Hâkâniyye adlı eserini yazmış ve dönemin sultanı I. Ahmed’e takdim etmiştir. Şirvânî, her ne kadar uzun zamana yayılan ilimler tasnifi projesinin ilk adımını Şirvan’da atmış olsa da, eserini, Safevîler’in baskılarından uzaklaşmak için geldiği İstanbul’da tamamlamaya muvaffak olmuştur.
Ebced hesabıyla Ahmet isminin sayısal değeri olan elli üçe denk getirmek için eserinde elli üç ilimden söz etmiş, tertibini ise kendi ifadesiyle sultanın ordularına göre yapmıştır. Buna göre Şirvânî; ilim ordusunun akıncısı ve öncüsü (mukaddime) olarak ilmin tanımı ve mahiyetini başa, yeniçeri ve kapıkulu hükmünde olan şer’î ilimleri merkeze (kalb), esas ordunun yardımcıları olarak edebî ilimleri sol tarafa, tımarlı sipahiler olan aklî ilimleri sağ tarafa, ordunun malzemesi ve zahiresi olan âdabu’l-mulûk ilmini ise sâka/artçı kısmına yerleştirmiştir.
Eserin Arapça metni altı nüsha mukabele edilerek tahkik edilmiş, eserin içeriğindeki her bir ilim dalı alanındaki uzman isimler tarafından tercüme edilerek Prof. Dr. Ahmet Kamil Cihan editörlüğünde “2019 Prof. Dr. Fuat Sezgin İslâm Bilim Tarihi Yılı” armağanı olarak yayıma hazırlanmıştır.
