Yazdıkları kadar yaşadığı hayatı da ilgi çekici olan, sevgisi ve hırsı sebebiyle girdiği düello sonrası yaşamını yitiren bir yazar: Aleksandr Puşkin.
Bu ünlü ve enteresan yazarın, adında bizim şehrimizin geçtiği bir eserini görünce ister istemez merak ediyor insan. Puşkin; önsözde kitabın yazılış sebebini, özellikle Doğu'ya Yolculuk eserinde geçen haksız eleştiriler ve nankörlük edilmemesi gerektiği şeklinde belirterek açıklıyor.
Önsözü de okuyunca kitaba merakım artıyor, bizimle ilgili değişik ve güzel bilgiler edineceğimi düşünerek başlıyorum okumaya. Enteresan bilgiler de edinmiyor değiliz; mesela Tiflis'in sıcak şehir anlamına geldiğini, bu şehrin hamamlarını Türk hamamlarından yazarın daha iyi bulduğunu, yine Tiflis'in şaraplarının güzelliğini, Yezidiliğin ne olduğunu ve Erzurum'un eskiden Feodosiyepol diye adlandırıldığını öğreniyoruz. Ama bizim asıl merak ettiğimiz konu, Erzurum ve Türkler ile ilgili düşünceler, biraz havada kalıyor sanki. Puşkin'in Erzurum'a gelişini heyecanla beklerken bir anda Erzurum'dan dönüşünü okuyoruz. Eserde bizimle alakalı çok az bilgi bulunması, beni hayal kırıklığına uğrattı şahsen.
Eserde bizimle iligili üstünkörü birkaç olumlu özellik aktarılıyor, olumsuz hasletlerimize de kitapta yer veriliyor. Yazarın art niyetli, bir Türk düşmanlığı içinde olduğunu düşünmüyorum. Anlattığı süre içinde ne yaşadıysa anlatmaya çalışan objektif bir üslup içinde yazar.
Elbet Puşkin gibi yüksek düzeyde bir yazarın nezlinde baktığımızda eserin edebî değerini zayıf bulabiliriz. Daha çok bir gezi günlüğü olarak düşünüp okumakta ve edebî beklentiyi yüksek tutmamakta fayda var.
