"Bu öykünün bir kısmını bizzat yaşadım, bir kısmını olup bitenleri kendi gözleriyle görenlerden dinledim. Bir kısmını da hayalimde canlandırdım. İşte, boş kalan yerlerini hayalimde tamamladığım öykü budur."
Hacı Murat, 1851-1852 yılların arasında Kafkaslarda yaşanan savaşın son dönemini anlatmaktadır. 1851'de, henüz yirmi üç yaşındayken, Kafkaslardaki Rus ordusuna gönüllü olarak yazılan Tolstoy, bu esere ilham veren efsane savaşçı Hacı Murat'ı tanımış ve hiç unutmamıştır.
Tolstoy, Hacı Murat'ı yazmaya 1896'da başlasa da yazdığı bir mektup sayesinde eserin temelini 1875'te yaptığı çalışmalarla attığını öğrenmekteyiz. Mektupta Tolstoy, Kafkas halklarının menkıbeleri ve şiirlerini "olağanüstü şiirsel hazineler" olarak tanımlamıştır.
