Alevilik - Rea Haq - Hak Yolu - Yarsan Kakailik - Ezidilik - Ezdan - Yezdahi: Yezdan
Hak Yolunda Hakikate Ermek
Dursun Ali KüçükSözler ve Alıntılar
Mitracılık ve Zerdüştlükte, Yezdan ile birlikte doğanın canlanışı ve dirilişi kutlanıyor. Değişik adlarla da olsa Newroz kutlamaları yapılıyor. Haq inancı olan ve Martın 21'ine denk gelen Newroz'a, Kürt Alevilerde Heftemal denir.
Doğanın ve canlıların dirilişinin Kürtlerin dirilişi ile sembolize edilmesi anlamlıdır.
Zend Avesta'nın dışında başka bir kutsal kitap; Bundehiş:
Kutsal revan bitkisinin sapi, iki ayrı insan olana kadar büyür, ölümlü irkin anası ve babası Masya ve Masyanak. Çift tam bir saflık içinde yaşarken Angra Mainyu başka bir anlatımda devler tarafından yoldan çıkarılır. Bu yoldan
çıkmanın bir sonucu olarak, bu ilk çift metinde geçen ismiyle Hürmüz'e yani Ahura Mazda'ya değil, ona ya da Angra Mainyu-Ehrimene tapar. Böyle yaptıkları için bu ilk ölümlüler orijnal saflıklarını yitirirler ve ne onlar ne de onların soyundan gelenler, ruhun kurtuluşundan sorumlu Tanrı Mitra'nın yardımı olmaksızın saflıklarını geri alabilirler.
Ömer Hayyam bir şiirinde Hak'ı öne çıkarır:
...Haksızlık etmekten sakın, hak yoluna gir,
Yediğin ekmeği başkasına da yedir.
Cana kıyma, başkasının sırtından geçinme,
Seni cennete sokmak benden, sen şarap getir!
Andrew Collins, Zerdüştülerin bir ayinine katılır.
Collins'in onlara ‘ateşe tapanlar' biçiminde başlayan sorusuna tepki gösterirler ve şöyle bir cevap verirler: "Biz babamız Ahura Mazda'nın bir sembolü olduğu için ateşe saygı duyarız.” Ateşe saygı duymak, Dersim Rea Hak inancında da geçerlidir. Ateş kutsal olarak görülür. Ateşe su dökülmediği, ateşin üzerinden atlamanın günah olduğu ve ateşin suyla söndürülmeyeceği inanışlarına tanık oldum. Ateş ve Güneş kutsaldır. Güneşe doğru dönmek ve böylece dua etmek İrani halklarda eskiden yaygındı.
Ezidiler, Yaresan, Rea Hak inancında vb. olanlar güneşe dönerek dua ederler. Bugün bile Ezidileri güneşe tapanlar olarak sunanlar az değildir. Kakai ve Yaresan inançlı insanlarda da aynı şeyi görürüz.
Bir rivayete göre Medler, Kızılırmak'a dayanıp Lidyalılarla savaştıklarında güneş tutulması oluyor. Bundan dolayı savaşı durduruyorlar. Güneşin kapanması ve karanlık olması onlar için iyi şeylerin olmadığına delalettir....
Neredeyse tanrılaştırılan Şeyh Hadi, Ezidi inanışına göre kutsaldır. Kutsal kitapları Kürtçe, Kürtçe-Kurmanca yazılmıştır. Hz. Muhammed'e Kur'an Arapça, İsrailoğulları’na kendi dilleri olan İbranice gelmiş, dolayısıyla Şeyh Hadi'ye de Kürtçe gelecektir. Bu aynı zamanda Ezidilerin kendi inançlarını ve kültürlerini Kürtçe sürdürmeleri içinde gelen bir buyruktur.
"Mithracıların Kutsal Babası (başrahip) kırmızı başlık ve giysi giyer, yüzük takar, çoban değneği taşırdı. Hristiyanların başı da aynı unvanı aldı ve aynı biçimde giyindi. Hristiyan rahipler, aynı Mitra rahipleri gibi İsa'nın kesin yasaklamasına karşın ‘Baba' (peder) adını kullandılar.
"...Mitra rahipleri, görevlerinin simgesi olarak uzun bir başlık takarlardı. Hristiyan rahipler de bu başlığı benimsediler. Mitracılar, güneş-tanrının yükselişini anmak için, ‘mizd' adı verilen, üzeri Mitra haçı kabartmalı güneş biçiminde bir çörek yerlerdi. Bu çörek de Hristiyanlığa uyarlanmıştır. Katolikler de mayasız ekmek güneş biçimini hala korumaktadır."
Zagrosların eteğine uzanan Bereketli Hilal topraklarında, Mitanniler'de M.Ö. 1600 yıllarında bu inanış var. Güneş ile sembolize edilen Mitra, Zerdüştlükte de yer alıyor. Zend Avesta'da açıkça yer veriliyor bu inanışa. Meleklerin ilk izlerini burada bulabiliyoruz. Tanrısallık, adeta Mitra’da tezahürünü buluyor.