Sevince Bayrak ve Oral Göktaş’ın, Venedik Mimarlık Bienali Türkiye Pavyonu projeleri kapsamında hazırlanan Hayalet Hikâyeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi adlı kitabı, İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) ve YEM Yayın işbirliğiyle yayımlandı.
20 Mayıs–26 Kasım 2023 tarihleri arasında düzenlenen Venedik Bienali 18. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde yer alan ve koordinasyonunu İKSV’nin üstlendiği Türkiye Pavyonu’nun küratörleri Sevince Bayrak ve Oral Göktaş, Hayalet Hikâyeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi’nde, mimarlığın odağını âtıl yapıların yeniden kullanımına doğru kaydırarak mimarlığa taze bir bakış açısı getiriyor.
Sevince Bayrak ve Oral Göktaş okuyucuları, “Farklı işlevlere sahip âtıl yapılar yıkılmak yerine, ‘geleceğin laboratuvarı’ olmak üzere dönüştürülebilir mi? Yeni bir mimarlık anlayışı, yapıların, insanları bir arada tutan konteynerler olarak görülmesini sağlayabilir mi? Mimarlık, âtıl yapıların hikâyelerine kulak verebilir mi?” gibi sorular üzerinde düşünmeye davet ediyor.
“Biz mimarlar, güzellik ve işlevselliğe dair kalıplarımızdan vazgeçmeyi kabullenebilecek miyiz? Mevcut yapıları yıkıp yenilerini tasarlamaktansa var olanla birleşebilecek tasarımlar yapmaya hazır mıyız?” diye soran Bayrak ve Göktaş’ın, projeye ilişkin görüşleri şöyle özetlenebilir:
“..... Elizabeth Fisher, 1979 yılında Evrimin Çuval Teorisi’ni yazdığında, insanlığa ait ilk araç gereçlerden birinin av aletleri değil de bir çuval olabileceğini söylemişti. İlk insanların bitki bazlı beslendiği dönemlerde, öncelikle ihtiyaç duydukları nesne topladıkları yiyecekleri koymak için bir sepet, kap ya da çuval olmalıydı. Ancak bir mağaranın duvarına çizmek için, mızrağıyla mamut avlayan bir adam, çuvalla yiyecek taşıyanlardan çok daha çekici bir sahneydi.
Fisher’ın teorisi, sadece insanlığın hikâyesini başka bir perspektiften yeniden anlatmakla kalmaz, kültürel üretimle ilgili, kendinden sonra gelecek teorilerin de önünü açar. İster kurgu için ister mimarlık için yazılmış olsun çuval teorileri, mağara duvarlarından modern kentlere, bize miras kalan tüm imgeleri sorgulamayı ve bu imgelerin değişimine hazır olmayı gerektirir. Bu imgelerin değişmesiyle yapma biçimlerimiz de değişecektir...
