İnanç ve İsyan Ozanı Pir Sultan Abdal
Nergishan Tekinİnanç ve İsyan Ozanı Pir Sultan Abdal Sözleri ve Alıntıları
İnanç ve İsyan Ozanı Pir Sultan Abdal sözleri ve alıntılarını, İnanç ve İsyan Ozanı Pir Sultan Abdal kitap alıntılarını, İnanç ve İsyan Ozanı Pir Sultan Abdal en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Pir Sultanım dünya fanidir fani
İnsana verdiler emanet canı
Dünyadan ahrete uludur yolu
Bundan gayrı yol yok dönesin geri
Pir Sultan şiirlerinde don değiştirme (başka canlıya geçme)
Allah’tan gelip Allah’a dönme bilincini işleyen ve “devriye” adı verilen şiirlerde insan çoğu zaman doğumdan önceki ve ölümden sonraki evreleriyle (yaratılış ve yaratıcıda yok oluş süreçleriyle) ele alınır. Ruhun cisimler, bitkiler ve hayvanları dolaştıktan, böylece belli bir olgunluğa ulaştıktan sonra insan bedeninde yer bulabildiği, Tanrı’ya yakınlığına göre bir makam sahibi olduğu ve en son noktada fenafillah noktasına ulaştığı anlatılır.
Sivas illerinde zilim çalınır
Çamlı beller bölük bölük bölünür
Ben dosttan ayrıldım bağrım delinir
Kâtip ahvalimi Şah’a böyle yaz
‘Alevi geleneği bugüne kadar yaşamış âşıkların yedi tanesini çok usta ve kutsal sayarlar. Bu âşıklara ‘Yedi Kutuplar’ adını verirler. Bu âşıklar Pir Sultan Abdal, Kul Himmet, Hatayi, Yeminî, Virani, Teslim Abdal ve Nesimî’dir.’
"İyi köpek , kötü kadıdan efdaldir."
Sayfa 22
Pir Sultan deyişlerinde Şah/Mehdi kavramı, Hak-MuhammedAli birliğinden başlayan, On iki İmam’ı -özellikle de son İmam Muhammed Mehdi’yi- içine alan; kimi tarikat ulularına, İran şahlarına ve hatta Anadolu’da isyan eden 1516-1527 yılları arasında Hacı Bektaş Postnişini olan Kalender Şah gibi bazı isyancılara kadar giden hiyerarşik bir düzen içerisinde düşünülmesi gereken, büyük bir anlam genişlemesine uğrayarak daha çok idealize edilmiş manev bir dünyanın gerçek bilgiye ulaşmış sultanını ve kutsallığı olan kurtarıcı kişiyi sembolize eden soyut bir kavramdır. “Şah’a gitmek” ifadesi ile yalnızca Safevi devletini yöneten Şah İsmail, Şah Tahmasb gibi İran şahlarının huzuruna çıkmak değil, kutsallığı olan ideal dünyanın -bir anlamda cennetin- yine kutsallığı olan liderinin/şahının huzuruna çıkmak, bunun için Hakk’ın yolunda yürümek, böylece de maddi ve manevi anlamda huzura kavuşmak kastedilir.
Hızır Paşa Pir Sultan'a der:
“İçinde şah kelimesi geçmeyen bir şiir söyle, seni affedeyim, yoksa asarım.”
Pir Sultan için Yezit’ten kurtuluşun bir tek yolu vardır. O da eli Zülfikarlı Ali’nin kendisine inananlarla birlikte savaşmasıdır. Pir Sultan “Şah”ın gelip Yezitleri ortadan kaldıracağı umudunu asla yitirmemiştir.
Pir Sultan dergaha kapanıp kalmamış; etrafıyla ilgilenmeye başlamıştır. Dergah, kısa sürede çevreden gelen sıkıntılı ziyaretçilerle dolup taşmaya başlamıştır. Sivas Valisi Hızır Paşa tarafından bu durum, tehlike olarak değerlendirilmiş ve önce Şeyh Haydar hapse atılmış; sonra da astırılmıştır. Mezarı söylentiye göre bugün Sivas’ta Kepçeli mevkiinde, taş yığını görünümünde imiş. Bu taş yığını, asılması sırasında, Hızır Paşa’nın emriyle atılan taşlardan oluşmuş. Ölmeden önce, 1574’te ölen musahibi Ali Baba’ya şiir söylediğine göre, bu tarihten önce asıldığını söyleyebiliriz.
Pir Sultan ve kolektif bilinç
“Hakkında anlatılan efsaneler ve söylenen deyişler Pir Sultan’ın yaşamaya ve şekillenmeye devam edeceğini göstermektedir. Bu da gerçekte var olan Pir Sultan Abdal’(lar)la halkın kolektif bilincinin oluşturduğu Pir Sultan’ın bütünleştiği ve bir kişiye dönüştüğü anlamına gelir. Asıl önemli olansa bu kolektif bilincin yarattığı dinî kimliğin ve sanatçı kişiliğin tespit edilmesidir. Bir din ulusu olan, deyişlerinde bir zalimler ve mazlumlar kafilesi bulunan Pir Sultan iyiliğin, güzelliğin, adaletin sembolü; her şeyden önce bozulmuş düzene karşı özlediği dünyayı dile getiren ezilen, sömürülen halkın sesidir. Bu yüzden şiirlerini bir şahsa bağlamak doğru olmadığı gibi, yalnızca bir duruma bağlamak da doğru değildir. Çünkü halk, onun deyişlerini geçen zaman içerisinde yeni durumlara uydurmuş, bu da tek bir deyişin bile farklı çeşitlemelerle ortaya çıkmasına neden olmuştur. Dolayısıyla halkın birikimi ve ortak ruhunun ürünü olan Pir Sultan adıyla söylenen deyişler, kolektif bir bilincin sonucudur. İşte Pir Sultan geleneği, ilk şeklini Pir Sultan’ın verdiği ama zamanla değişen ve çoğalan deyişleri içine alır.”
Cennetteki ırmak “Kevser” Alevi-Bektaşilerce ayn-i cemde içilen şerbet için kullanılır. Deyişlerde suyun kaynağı, tarikatın kurucusu, tarikat ulularının en ulusu anlamında “pınar, serçeşme” gibi kelimeler de Hacı Bektaş Veli için söylenir.
Tasavvufi anlayış, 13., 14. ve 15. yüzyıllarda Anadolu’da çok yaygındı. Ahi Evren, Hacı Bektaş-ı Veli, Yunus Emre ve Şeyh Bedreddin başlı başına ekollerdi diyebiliriz.
16. yüzyıldan itibaren ise durağanlık görülür. Bu yüzyılda ortaya çıktığı düşünülen Pir Sultan’ın şiirlerinin ana temasını da tasavvufi algıdan uzak tutmak mümkün değildir.
Başta Çin, Hint ve İran olmak üzere çok farklı kültürlerle temasları sonucu değişik dinlerin etkisi altında kalan Türkler, genelde Animizm’le temellenmiş olan Şamanist inançlara sahip olmuşlardır. “Yüzyıllarca Türk boyları arasında tutunan, her şeyin maddi ve ruhi olmak üzere iki varlıkla temsil edilmekte olduğunu açıklayan, Animizm ve Natürizm’in esaslarına dayanarak gelişmiş bir din olmaktan ziyade bir mezhep manzarası göstermiş olan Şamanizm’de karşılıklı çarpışan, birbirine zıt iki kuvvet veya Tanrı görülür.”
Benim arkam kalem bir Allah’ım var
Deyiş ve nefesler
Alevilikte, silsile çerçevesinde dile getirilen husus doğrultusunda Ehl-i Beyt soyundan geldiğine ve bundan dolayı da taşımış oldukları Ehl-i Beyt ruhu sayesinde kendilerine ilham geldiğine ve keşf melekelerinin geliştiğine inanılan ve bu nedenle de kendilerine gerek evliya gerek ermiş ve gerekse bütün bu ana kabullerinin bir ifadesi olarak ‘gerçek’ dedikleri kişi ya da ozanlar tarafından söylenen şiirlere, Alevi literatüründe deyiş, nefes ve deme denir. Aleviliğin en önemli özelliklerinden biri epistemolojik açıdan, “birinci derecede bilgi kaynağı olarak ilham ve keşfi görmesi”dir. Nitekim Alevilikte nefes ve deyişlere atfedilen önem bu kabulden kaynaklanmaktadır.