İslam Düşünce Tarihinde Yenilik Arayışları Kişiler, Fikirler, Akımlar
İslam'ın Yenilikçileri 1. Cilt
Recep İhsan EliaçıkSözler ve Alıntılar
Kıssa olmamasına rağmen; alana içinde çokça hisseler vardır.
Kadı Abdülcebbâr’a göre Mu’tezîle kelâmcı filozof Ma’mer Bin Abbâd Hârûn Reşit zamânında hapse atılmıştı. Maniheist Hind kralı Hârûn Reşit’e bir elçi göndererek dinî tartışma yapması ve gerçeğin anlaşılması için âlim birisini göndermesini ister. Hârûn Reşit de bir Muhaddis’i gönderir. Muhaddis ve Maniheist âlim kralın huzurunda tartışmaya başlarlar. Maniheist, Muhaddis’e “Senin tanrın her şeye kâdir midir?” der. Muhaddis “Evet.” deyince Maniheist, “O halde o kâdir olan tanrın kendisi gibi birini yaratmaya kâdir midir?” diye sorar. Muhaddis ise şöyle der: “Bu sorduğun soru kelâm ilmine girer ve bid’attir. Biz ve arkadaşlarımız bunlarla uğraşmayız.” Bunun üzerine Muhaddis geri gönderilir ve “Müslümanlar, Maniheistlere cevap veremedi, yenildiler.” şeklinde şâyia olur. Hârûn Reşit buna çok bozulur. “Bu dini savunacak kimse yok mudur bu memlekette?” diye söylenmeye başlar. Etrâfındakiler “Var ama onlardan birisi şu an senin hapishanende, sen bu tür münazaraları yasaklamıştın.” derler. O da kim olduğunu söyleyince Ma’mer b. Abbâd kastedilerek, onun tam bu işlerin adamı olduğunu, onu göndermesini söylerler. Hârûn Reşit de hapisten çıkararak Ma’mer’i Hind’e gönderir. Ancak Ma’mer’in geldiğini haber alan sarayın Maniheist âlimleri telaşa kapılırlar ve bir tuzak kurarak yolda gelirken Ma’meri öldürtürler.
İSLÂM DÜŞÜNCE TARİHİNDE YENİLİK ARAYIŞLARI KİŞİLER, FİKİRLER, AKIMLAR - ŞUBAT 2011 - İNŞA YAYINLARIKitabı yarım bıraktı
Peygamberin mîrâsı kırk yıl devâm edebildi. Mekke derin devleti Emevîler’le birlikte tekrar hortlayarak saltanata dönüldü. O günkü dünyâ Kur’an’ın çağrısını kaldıramamıştı sanki. Dünyânın her yanında tiranlar, imparatorlar, kisralar hüküm sürerken burada meşveret, şura, seçim vs. olamazdı. Doğrusu Peygamberî devrim, bu noktada o günün dünyâsını değiştiremedi. Bilakis o günkü dünyâ, devrimi değiştirdi, öğreti âdeta donduruldu bütün saltanat yılları boyunca... Bu noktada Hz. Peygamber’in mîrâsı resmî saltanat geleneğinden ziyâde ümmetin yürek temizliğinde yaşayıp geldi...
İSLÂM DÜŞÜNCE TARİHİNDE YENİLİK ARAYIŞLARI KİŞİLER, FİKİRLER, AKIMLAR - ŞUBAT 2011 - İNŞA YAYINLARIKitabı yarım bıraktı
“Keyif” ile “akıl” aynı şey değildir. Keyif zemmedilmiş, akıl övülmüştür. Ancak İslâm düşünce târihinde ne yazık ki bu ikisi hep birbirine karıştırılmış, akıl diyenler hep “kafasına göre, keyfince” olmakla ithâm edilmiştir.
İSLÂM DÜŞÜNCE TARİHİNDE YENİLİK ARAYIŞLARI KİŞİLER, FİKİRLER, AKIMLAR - ŞUBAT 2011 - İNŞA YAYINLARIKitabı yarım bıraktı
Mu’tezîlî olmasına rağmen tefsirine kayıtsız kalınamamıştır. ;)
Fahr-ı Harizm (Harizm’in gururu) olarak da ismi anılan Zemahşerî, takma ayaklı, koltuk değneğiyle dolaşan ve hayatı boyunca hiç evlenmemiş, kendini ilme adamış kudretli bir ilim adamıdır. Mekke’ye gittiğinde Araplara şöyle seslendiği rivâyet edilir: “Ey Mekke’nin Arapları! gelin atalarınızın dilini benden öğrenin!” Anadili Farsça olan Zemahşerî bir Arap dili ve edebiyatı üstadıdır. Nitekim ünlü tefsiri “Keşşaf” bunun en güzel delili olarak bütün İslâm dünyâsınca kabûl görmüş, Kur’an’ın dil incelikleri, i’caz ve nüktelerini öğrenmek isteyen talebeler yıllarca Keşşaf’ı medreselerde okumuşlar, ellerinden düşürmemişlerdir.
İSLÂM DÜŞÜNCE TARİHİNDE YENİLİK ARAYIŞLARI KİŞİLER, FİKİRLER, AKIMLAR - ŞUBAT 2011 - İNŞA YAYINLARIKitabı yarım bıraktı
“Yenilik” kelimesi, Müslüman dindar için “endişe verici” ve “ürkütücü” bir kelime olmaya devâm etmektedir. Fakat bu kelime (tecdîd) Kur’an’da ontolojik olarak geçtiğine (halk-ı cedid) ve Peygamberimizin ağzından bizzat çıktığına göre aslında korkulacak bir şey yoktur. Allah bile evreni sürekli yenilerken, onun üzerinde yaşayan bizler nasıl sabit kalabiliriz? Peygamberimizin ne demek istediğini anlamak zorundayız. Elmalılı’nın dediği gibi bizi bir şeylere yönlendirmek istiyor, bunu anlamaya ve gereğini yerine getirmeye çalışmak neden endişe verici olsun? Anladığım kadarıyla bunun sebebi, İslâm’ın düşmanlarının eline koz verileceği ve şeriâtı değiştirip yıkmak isteyenlerin ekmeğine yağ sürüleceği endişesidir.
İSLÂM DÜŞÜNCE TARİHİNDE YENİLİK ARAYIŞLARI KİŞİLER, FİKİRLER, AKIMLAR - ŞUBAT 2011 - İNŞA YAYINLARIKitabı yarım bıraktı