İslamlık, Ulusçuluk, Sosyalizm
Niyazi BerkesQuotes
İnsan toplumlarını seyretmek, bir sanatçının yaptığı tabloyu seyretmek kadar zevk verici bir şey. Bunu «zevklenmek» anlamına almayın. Bu, başka çeşit, içten içe düşünme denen şeyin hazzıdır. Tablo çok anlamlı fakat çok da muammalı. İnsan kişileri her za man aynı ilgiyi vermiyor. Kişiler, toplum tablosunda bir figür, bir çizgi, bir renk parçası, bir köşe gibidir. Bütün ise, bir sanatçının tablosu kadar merak çekici bir şey. Onu anlayarak okumak gerek
... O zamanki bu Hıristiyanlık, giderek, Avrupa insanını Akdeniz uygarlık çevresinin Kuzeybatısına hapsetti. Aşağı yukarı on yüzyıl, zamanımızın en totaliter rejimlerinin bile başaramadığı bir şeyi yaptı; her insanın tepesine, onun aklına, kalbine ve hatta yatak odasına hükmeden bir papaz dikti. İnsanlık tarihinde görülmedik bir «kişiyi kendine köle etme» sistemi yarattı.
İslamlık, işte o zaman tarih sahnesine çıkmış bulunuyordu.
Bu din, o zamana kadar Hıristiyanlığın bir türlü sokulamadığı uluslar arasında, ona inat, yayıldı. 7'nci yüzyıldan 17'nci yüzyıla kadar dünya tarihinin en dinamik uygar insanları Müslümanlar oldu.
Sayfa 69
Bizde Osmanlıcanın çöküşünden beri, hayal gücü adam akıllı kekemeleşmiştir. Zaman geldi ki ne yazacağımızı, ne söyleyeceğimizi şaşırır hale geldik. Sil baştan bir yazı ve dil yaratmak zorunda kaldık. Bunun bir faydası, düşçülüğümüzün Araplarda olduğu kadar genişliklere uzanamaması oldu.
Dikkat ederseniz bizde palavracı ideolojilere meraklı olanlar arı dilciliğe karşıttırlar; çünkü bu dil fazla ağız kalabalığına elverişli değil.
Sayfa 40
ISLAM UYGARLIĞININ ÇÖKÜŞÜ
Fakat 17'nci yüzyıldan sonra İslam dünyasının çöküşü kesinleşti. Son üç bucuk yüzyıl içinde Avrupa'nın ilerleyişi karşısında İslam dünyası insan geriliğinin simgesi haline geldi. Ve bu arada İslam insanı, uygarlığının ve tarihinin bütün anlamını unuttu. Düşün alanında, Türkistan'ın Farabi'sinden Endülüs'ün İbn Rüşd 'üne kadar uzanan, eski Grek düşünü ile modern Batı düşününün «göbek bağı» olan muhteşem fikir geleneği paramparça edilerek yok oldu.
Sayfa 69
İçeri, camiye girdik. Hıristiyanlardan kalma bir merkat var. Yahya Aleyhisselam'ın mezarı imiş. Mermer sütunlar ve demir parmaklıklar içinde, mumlar arasında yatıyor. Köylü Müslüman kadınları mermerlere, demir parmaklıklara sarılıp öpüyorlar. Bir tanesi hıçkırıyor. Bir bilgiç turist buna bakarak güldü.
Yanına gittim; Roma da Saint Pierre kilisesindeki Pieta heykelindeki İsa'nın ayaklarını öpe öpe mermeri aşındırdıklarını söyledim.
Sesini kesti.
Sayfa 32