Kant’ın Dünyası
Manfred GeierKant’ın Dünyası Gönderileri
Kant’ın Dünyası kitaplarını, Kant’ın Dünyası sözleri ve alıntılarını, Kant’ın Dünyası yazarlarını, Kant’ın Dünyası yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Fransız Devrimi
"Üzerimdeki yıldızlı gökyüzü"nden ve "içimdeki ahlaki yasa dan" sonra, en sonunda "ruh zengini bir halkın devrimi" üçüncü ve son defa Kant'ın ruhsal halini hayranlık ve derin saygıyla doldurmuştur.
"insanın Tanrıya hizmet için iyi yaşam yolundan başka yapabileceğini sandığı her şey, salt din deliliği ve Tanrıya riyakarlıktır. "
Şimdi dini, salt aklın sınırları içerisinde felsefi olarak incelerken, dini "salt aklın içerisinden”türetme peşinde değildir. Çünkü Kant, dini öğretilerin, "doğaüstü ilham alan adamlardan" kaynaklandığını ve gerçekten de Tanrı'nın kavranamaz aşkınlığını dile getirdiğini kesin gerçek olarak kabul etmez ama bunu mümkün saymaktadır. Kant sadece, "vahyedildiğine inanı lan dinin metninde, lncil'de, salt akıl yoluyla da bilgisine ulaşılabilecek olanı" belirginleştirmek ve felsefi olarak sınamak ister. Bu, modernliğin dine eleştirel bakan diskurunu başlatan ve her türlü düşünülebilir köktenciliğe karşı ayırt edici bir devrimci yön değişikliğidir. Kutsal kitap, koşulsuz izlemek zorunda olunan bir tanrısal dogma değildir; teorik ve pratik aklın ölçütlerine göre ölçülebilen bir metindir.
“İçimdeki ahlaki yasa”
lnsana nasıl davranması gerektiğini söyleyen buyruk kimden gelir? Kant'ın cevabı: Kendisinden başka hiç kimseden! Aydınlanmacı'nın özgürlük düsturu "kendi aklını kullanmaya cesaretin olsun!", insanı kendi yasa koyucusu ilan eder. izleyebileceği "gereklilik" kendi özerk "isteyişinden" kaynaklanmaktadır. İradenin bu kendi yasasını koymasını Kant edepliliğin en üst prensibi ilan etmiştir. lnsanı yularıyla yöneten doğa değildir; onu ahlak yasalarına uymaya zorlayan devlet değildir; niyeti iyiyse yapması gerekeni ona kural halinde söyleyen tanrısal emirler ya da kutsal kitaplar değildir.
1762'de onun Emile ya da Eğilim Üzerine'sini okumaya başladığında, birkaç gün boyunca her zamanki gezinti yürüyüşlerinden vazgeçecek kadar kendini kaptırdığı söylenir.
Rousseau ona, insan hayatının pratik derinlik boyutunu da dikkate alabilmesi ve fark edebilmesi için ikinci bir göz verir.
Kendi suçu olan reşit olmama durumu, Kant'ın aydınlanmamış olanlara yönelik suçlamasıydı. Sorumlusu oldukları bu durumdan bir çıkış bulmalıydılar. Ama o kadar çok insanın reşit olmayıp da "başkaları"na kendilerini güttürmeleri gerçekten de sadece bir kararlılık eksikliği meselesi midir?
Sapere aude! Düşünmeye cesaretin olsun!
"Aydınlanma, insanın kendi suçuyla düştüğü reşit olmama/vesayet konumundan çıkışıdır. Reşit olmamak, kendi aklını başkasının yönlendirmesi olmaksızın kullanamama yetisizliğidir. Bunun nedeni akıl eksikliğinden değil, kendi aklını başkasının yönlendirmesi olmaksızın kullanmaya kararlılık ve cesaret yokluğu ise; bu reşit olmama durumuna kendi kabahati yüzünden düşülmüştür. 'Sapere aude! Kendi aklını kullanmaya cesaretin olsun!', Aydınlanma'nın sloganı işte budur."
Kant'ın devrimi aynı zamanda anti-Kopernikçi'dir. insanın uzaydaki konumunun Kopernikçi ademi merkezileştirilmesiyle ilişkili aşağılamanın telafisidir. lnsan önemsiz hale gelmiş, merkez noktasından evrenin herhangi bir köşesine yuvarlanmış gibi görünüyordu. Buna karşılık Kant Saf Aklın Eleşıirisi'nde insanı yeniden merkezileştirmiştir. Çünkü alem hakkındaki bilgisini yaratıcı bir şekil de üreten, insanın kendisidir. lnsan muazzam bir hükümranlık kazanmıştır. "Doğa tarafından iplerin ucunda oynatılmaz", tüm görüngüleri kendi yasaları altında toplar. Doğayı, kendi sorularına cevap vermeye zorlar.
Kant'ın, "Kopernikus" adıyla imzaladığı cüretkar devrimi
Duyuların nesnesi olarak, nesne, görüş yetimizin özelliklerine bağlıdır; nesnelerin fark edilmesinin aracısı olan deneyim, tasavvur itibarıyla onları belirlediğimiz kavramlarımıza bağımlıdır; vargı, nesnelere göre biçimlenmez, nesneler vargımıza göre biçimlenir. "O halde, doğa adını verdiğimiz görüngülere, düzeni ve düzenliliği kendimiz işin içine katarız ve biz ya da ruh halimizin doğası ilk başlangıçta oraya koymuş olmasaydı, orada bulamayacaktık da", "aklın kendisi doğanın yasalarının kaynağıdır", "akıl, yasalarını (a priori) doğadan çıkarmaz, (yasalarını) ona dayatır. "