Sözler ve Alıntılar
Müslüsanları ezmek, memurların maneviyatını kırmak için bunların müracaat etmedikleri hile ve desise yoktu. Bulgar çetesi Rum köyüne hücum eder, kabahat Müslümanda olur? tenkil olunan çete efradı “masum
köylü” sayılır, tecavüze maruz kalan Müslüman da olsa kabahat yine kendisindedir
Konak yaptığımız yerlerde çocuklar, süvari hayvanlarının gübrelerini karıştırarak içinden arpa tanesi topluyorlardı.
Muhacirîn İdaresinin Suistimalleri
Şurada, Muhacirîn İdaresi’nden bir nebze bahsetmek vacip oldu.
Benzerleri gibi ilim ve ihtiyaç esasları dışında kurulan bu müessese, bir çok biçim değiştirdikten sonra dairesini takliden ipekböceği süratiyle gelişen Şükrü Bey’in idaresi zamanında müstemerat nezaretine dönüşmüş, muazzam şubeler, tantanalı unvanlar sergisi olmuştu. Büyük bir kadro
üstünde hüküm sürmek için can atan Şükrü Bey, masaları derhal diğer dairelerden arta kalanlarla doldurdu. Gerçekten, tertibatıyla, teçhizatıyla, tezyinatıyla muhteşem bir idare teşekkül etti ama, faaliyet itibariyle bu bina da taklit edilen Çin gemisinden farklı düşmedi.
Müessesenin azâmeti, müstahdeminin şatafatı göçmenlere yar olmadı.
Çürük vesait ile hesapsız kitapsız milyonlar saçıldı fakat can kurtarılmadı.
Politikacılığı, mektepçiliği, sanayii ikmal eden Karabekir Paşa Hazretleri bu defa gazcılığa da heves ediyirdu. Vilayet dahilinde istifadeye hazır pek çok Allah vergisi servet vardır. Tortum’da, Niyagara’ya rakip olabilecek bir şelale, Tercan’da, Hınıs’ta, Bayburt’ta petrol kaynakları, hemen her tarafta kömür madenleri, Bayburt’un Maden Nahiyesi’nde her atılan teneke levhasını bakır levhasına dönüştüren bir havuz vardır. Fakat ne yazık ki yerli sermayenin yokluğu, yabancıların tereddüt veya ta‘allülü dolayısıyla bu hazinelerin üzerinde yaşayan halk, daha çok zaman sefalete mahkûm
kalacaktır.
Bizde ehemmiyet hadiseyle ölçülür. Bir yerde bir olay çıkmalı ki hükümetin gözleri oraya çevrilsin. O ihtimam dahi hadisenin devamı
süresincedir. Sebep ortadan kalkınca eski tembellik geri teper. Medenî hükümetlerin, idarenin ayrılmaz bir parçası saydıkları uzağı görüş ve sağduyu bize nasip olmamış.
Biz bu azap yollarında sürüklenmekte iken ordu harekete gelmiş ve Erzincan üzerine yürümekte bulunmuştu. Suşehri’ne vardığımızda kıtalarımızın Erzincan’a girdiğini haber aldık. Bu sevinçli hadise, bütün günahlarımıza, serseriliklerimize, cehaletimize, doğru yoldan sapmamıza rağmen Balkanların son safahatında olduğu gibi, Allah’ın rahmetinin mazlum ümmet üzerinden eksik olmadığına delalet ediyordu. Yoksa, Rusları buralardan çıkarmak için insan kudreti kifayet etmezdi.
İstilâ ettiğimiz memleketlerde kötü kiracı olarak oturmuşuz. Vazifemiz, idaresizliğin doğurduğu aksaklıklara inhisar etmiş. İdarenin inceliklerini bilmeyenler bu hali, memurların aczine yüklemişler. Bu yargı, umumiyetle doğru değildir. İlletin kökü, devletin teşkilatındadır. Çağın gereklerine uygun bir makine kurulmaz, idareye ilmî bir şekil verilmezse, kanun herkese hâkim olmazsa memleket, muhtelif kuvvetlerin çelişkisi ve çarpışması arasında ezilir gider.