Sözler ve Alıntılar
Şark meselesini şu şekilde özetleyebiliriz: Şark meselesi, Osmanlı, Rusya ve Avrupa devletlerinin, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılması ve yıkılmaması hususundaki münasebet ve mücadelesidir...
Sayfa 23 - Türk Tarih KurumuKitabı okudu
Napolyon'un 1798 seferi, Osmanlı Devleti ile Fransa arasında bir mücadele şeklinde kalmamış bir müddet sonra Avrupa siyasetinin sıklet merkezi İngiltere ve Rusya'nın da ihtilafa karışmaları üzerine Akdeniz'e ve Mısır'a intikal etmiştir...
Sayfa 3 - Türk Tarih KurumuKitabı okudu
Mehmet Ali, ilk askerî muvaffakiyeti Mart 1807'de İskenderiye'yi zapt etmiş olan İngilizlere karşı kazandı. Osmanlı Devleti her ne kadar İngiltere'ye karşı harp ilan etmiş ise de İngilizler aleyhine en ufak bir tedbir almaktan bile acizdi. Mısır sahilleri Ingiliz donanması tarafından abluka edilmiş, Boğazlar Rus donanmasıyla He tutulmuştu. Zaten bu sırada patlayan Rus harbi, Osmanlı Devleti'ni Mısır'a en ufak bir yardım bile yapmayacak bir duruma sokmuştu. Fakat Mehmet Ali kuv- vetini istinat ettireceği ordusunu kurmuştu bile; Mehmet Ali büyük bir cesaretle İngilizleri karşıladı, düşmanı Reşid'te, (Rashid) Nisan ayında kati bir mağlubiyete uğrattı. Mısır, Mehmet Ali'nin mukavemeti ve enerjisi sayesinde kurtulmuştu.
Mehmet Ali'nin bu muvaffakiyeti üzerine İstanbul'da neredeyse bir rehine gibi tutulmakta olan İbrahim Bey(1) Defterdar olarak Mısır'a gönderildi. Babıâli'nin Mehmet Ali'ye karşı olan itimadı fevkalade büyümüştü. Bunun neticesi olarak Mısır'ın o ana kadar donanma tarafindan idare edilen sahil kısmı da Mehmet Ali'ye terk edildi.
1- Mehmed Ali Paşa'nın oğlu (Manevî oğlu) İbrahim Paşa
Sayfa 5
Mehmet Ali, Kölemenlerin ve Vahhabilerin yok edilmesinde, Yunan isyanı'nın söndürülmesinde büyük hizmetler ifa etti. Fakat nihayet kendisi Osmanlı İmparatorluğu'nun bir valisi, aldığı emirleri yapmakla mükellef bir memuru idi. Mehmet Ali aldığı emirleri muvaffakiyetle başarmış olabilir, fakat bu başarılar hiçbir zaman ona Suriye'yi de elde etmek için bir hak vermiş olamaz. İmparatorluğun en ziyade yardıma muhtaç olduğu bu devirde yapılan her hizmete mükafat olarak memleketin bir parçasının verilmesi icap edeydi II. Mahmud birkaç sene içinde İstanbul'u da terk etmek mecburiyetinde kalırdı.
Sayfa 35
Çok zayıf bir durumda bulunan Osmanlı Devleti harp etmemeliydi. Bu da doğru, fakat Mehmet Ali'nin metbuunun emri hilafina Suriye'yi zapt ve kuzeye doğru ilerlemesi harbi zaruri kılmıştı...Mahmud Sadaret mevkine her bakımdan muasırlarından üstün Mehmet Ali'yi getirecekti, getirmediği için büyük bir hata etti. Bu doğrudur. Fakat bu ayrı bir meseledir ve yukarıdaki mesele ile karıştırılmamalıdır.
Sayfa 34
Mehmet Ali ile sulhan anlaşmak ümitleri tamamen boşa çıktıktan ve Mehmet Ali Suriye'de bir hükümdarın ülkesinde yaptığı idari teşkilatı yapmaya başladıktan sonra Babıâli, Rakka Valisi Mehmet Paşa'yı Halep Kaymakamı tayin etmiş ve Maden, Kayseri, Konya, Sivas, Maraş, Adana vesaire hakimlerine, Halep'te Mehmet Paşa kumandası altında toplanmaları için emir göndermişti. Aynı zamanda Arabistan seraskeri tayin edilen Mehmet Paşa'ya büyük salahiyetler vermişti.
Sayfa 33
Mehmet Ali bu seferi (Vahhabî Seferi) başlangıçta oğlu Tosun'un kumandasında hazırlamıştı. Bir müddet için ordusunun büyük bir kısmından mahrum olacak olan Mehmet Ali Kölemenlerden tamamıyla kurtulmak için ordusunun hareket edeceği gün bütün Kölemenleri kaleye davet etti (1 Mart 1811) ve büyük bir vahşetle hepsini öldürttü.
Sayfa 6