Kim var imiş biz burada yoğ iken
Cemal Kafadar
Dört Osmanlı: Yeniçeri, tüccar, derviş, hatun
• Süreç sonucu inşa edilmiş değil de, belli bir tarihte “kurulmuş” olan kurumlar, dönüşüm geçirmemiş, bahtsız bir zaman noktasında “bozulmuş”lardır. Gerileme ve ıslahat literatüründe çeşitli “ilk bozulma” hikayeleri atfedilen yeniçeri ocaklarıyla ilgili durum da budur.
• Padişahlar, saray bahçesinin ürünlerini sattırıp yiyecek masraflarını karşılamışlardır. Yani ticaret yapmışlar. Ayrıca Bizanslı komşularına peynir ve süt vererek geçiş hakkı almışlardır. Vezirlerin ticaretle iştigali ise sembolik değildir. Ayni vergileri nakte dönüştürürken ticaret yapıyorlardı.
• 2. Bayezid döneminde Ayasofya vakıf dükkanlarında yeniçerilere kiralananlar vardı. Börekçi ve sarraf dükkanlarında yeniçeriler kiracıydı. Yani yeniçeri ticarete son zamanlarında başlamadı.
• 1520’lerde Müslüman doğumlu kapıkulu askerleri vardı.
• Bursa, Venedik ve Ceneviz gibi ticaret merkeziydi. Müslüman Türk tüccarlar bu üç şehirde uluslararası ticarette etkindi.
• Papalık Venedik’teki Türk kalabalığı misyonerlik için hedef görüyordu.
• Savaşta ve barışta Müslüman tüccarlar “darül İslam” dışında ticarete devam etmiştir.
• Osmanlı tüccarlarının uluslararası ticaret yapmasına engel olmadı hatta devlet onları korumaya çalıştı.
