Kırım Tatarları
Alan FisherSözler ve Alıntılar
Bütün tarihçiler Hacı Giray’ın bağımsız Kırım
Hanlığı’nın ilk hanı olduğunda mutabıktırlar. Hacı Giray’ın ortaya çıkışı hakkındaki en makul izah tarzı, Litvanya ve Polonya tarihinde şöyle anlatılır: “O sene (1443) hanları varis bırakmadan ölmüş olan Perekop, Barın ve Şirin Tatarları Litvanya büyük prensi
Kasimir’e, Altın Ordu’dan kaçıp orada mülteci olarak yaşayan Hacı Giray’ı kendilerine han olarak vermesi talebiyle bir heyet gönderdiler.”
Sakin Moskova
O dönemde Moskofya'nın nüfusunun diğer Doğu Avrupa devletlerine göre daha az oluşunu, Tatarların düzenledikleri akınlar sonucunda bir çok Rus'u esir alıp götürmesiyle izah eden Giovanni Botero ve 17. yy'daki halefleri, Kırım Tatarlarının Moskof milli gelişmesinin en büyük düşman- ları olduklarını farketmeleri gerektiğini iddia etmektedirler
Sayfa 63 - Selenge Yayınevi
18. yüzyıl, hem bağımsız bir siyasî ve kültürel bütün olarak Kırım Hanlığı'nın sonunu ve hem de Rusların Kırım yarımadasını ve Tatar halkını fethini beraberinde getirmiştir. Müteakip yılların göstereceği gibi, bu, Tatar halkı için tam bir facia olmuştur.
Kırım yarımadasında kullanılmak üzere adına
sikke kestiren ilk kişi Taş Timur olmuştur. Kırım’ın kendisine yurt (hükümdarlık
mıntıkası) olarak aldı ve oğullarıyla torunları da onun siyasetini takip ederek
miras kalan bir pozisyon yarattılar. Dolayısıyla Taş Timur haklı olarak
gelecekteki bağımsız Kırım’ın temelini atan kişi kabul edilebilir.
Moskova çarlarının, Müslüman komşuları tarafından Moğol geleneğine istinaden sürekli küçük düşürülmekten bıkmış oldukları da şüphesizdir.
Sovyet tarihçilerinin Kırım Tatarlarının Osmanlıların elinde kukla oldukları iddiaları doğru değildir. Bu iddiaların gayesi hanlık devrinde Tatarların bozkırda bağımsız bir birlik meydana getirmedikleri gerekçesiyle politik haklarını yok saymaktır. Böylesi iddiaların mantıki sonucu olarak Tatarların Ruslar tarafından ilhakı ve bilâhare bölgeden uzaklaştırılmaları haklı gösterilmeye çalışılıyordu
Mirzalar, Tatar beylerinden sonra gelirdi. Bunların toprakları beyler tarafından tahsis edilmekle beraber, Mirza ailelerinin topraklarını veraset yoluyla ellerinde tuttuklarına ilişkin bazı deliller vardır. Bu Mirza ailelerinin ırsî olarak kabileye bağlı olup olmadıklarını tespit etmek mümkün değildir. Fakat çoğunun herhangi bir kabileye iltihak ettiği ve keyiflerince bir beyden diğer bir beye bağlanmış olması muhtemeldir.