Tanzimat edebiyatının en üretken yazarı Ahmet Mithat Efendi, yazarlığı meddah üslubuyla birleştirerek anlattığı hikâyeleriyle edebiyatımızda modern romanın kapısını aralar. Hemen her romanında farklı anlatım tekniklerini kullanan Ahmet Mithat Efendi, teknik açıdan en ilginç romanı olan Müşahedat’ta natüralist özellikler taşıyan bir anlatı kurgular.
Ahmet Mithat Efendi bir sabah Beykoz’dan Eminönü’ne giden Şirket-i Hayriye vapurunda Siranuş ile Agavni adlı iki Ermeni kadının konuşmalarına kulak misafiri olur ve bu konuşmadan bir roman çıkarma hevesine düşer. Ahmet Mithat Efendi, bu iki kadınla tanışır ve zamanla aralarında derin dostluk bağları kurulur. Bu iki kadın ve çevresindekilerin hikâyelerini dinlemeye ve yazmaya başlar. Ahmet Mithat Efendi yazar, Siranuş ve Agavni gerekli yerlerde Ahmet Mithat Efendi’nin yazdıklarını düzeltir. Kurmaca ile gerçeğin içi içe geçtiği romanda, bu iki kadının ilginç hikâyelerini okurken bir yandan da romanın yazım sürecine şahit oluruz.
Müşahedat, yazarın bir karakter olarak romanda karşımıza çıkması, romanın yazılışının bizzat romanın konusu haline getirilmesi ve karakterlerin hikâyeye müdahale etmesi açısından edebiyatımızda eşine az rastlanır teknik yenilikler barındıran bir eser.
