Maarif şehri Manastır kitabı geçmişini bu belgelerle aydınlatıyor:
Manastır şehri, Osmanlı döneminde müstesna bir İslâmî eğitim ve kültür merkezini teşkil etti. Şehir aynı zamanda Tanzimat sonrası açılan Manastır Askeri İdadisi gibi modern eğitim kurumlarına ev sahipliği etmiştir.
Manastır’ın en ünlü medresesi Koca Kadı Medresesi’ydi ve aynı ismi taşıyan caminin yanı başında bulunuyordu. Kadı Haydar tarafından inşa edilen yapı, akabinde beş kez restore edildi.
1863 yılında telegrafhânenin arkasında bulunan bir meyhanede çıkan ve 12 saat süren bir yangının sonucunda, çarşının tamamı ve evlerin bir kısmı da dâhil olmak üzere, şehrin üçte biri yandı.
