Osmanlılığın dertlerini keşfeden akıllılar, tam İmparatorluğun batacağı gün zuhur etmemişlerdir. Hastalığı çok eskiden, açıkça
teşhis edenler bol bol yetişmişlerdir. Ne çare ki,
genel gidiş; Tarih, Ekonomi, Toplum determinizminin kahredici gerekleri, her tedaviyi
imkansız bırakmıştır.