Korkunun biyolojik temelleri
Savaş ya da kaç
TUNÇ ALKIN
Yılana benzer bir cisim gördüğümüzde; göze gelen ve beyince algılanan görüntü sinyali önce talamusa ulaşır. Talamus bu mesajı görsel kortekse ve amigdalaya iletir. Doğrudan amigdalaya giden bilgi anında fiziksel tepki vermemizi sağlar (irkilme, sıçrama gibi). Görsel kortekse giden bilgi ise işlenip tekrar amigdalaya gönderilir, cisim anlamlandırılır: “zehirsiz ve küçük, kaçma” ya da “bu yılan zehirli, kaç”.
Korkunun kısa nöroanatomisi ve farmakolojisi
Ferapelin seksapeli
HAKAN ATALAY
İnsanlarda davranış değişiklikleri oluşturmayı amaçlayan korkutma taktikleri işe yaramakta mıdır? Siyaset dünyasında egemen kanaat “olumsuz propaganda”nın işe yaramayacağıdır. (…) Oysa reklamcılara bakılırsa, “reklamın iyisi kötüsü olmaz.” Hangisi doğru acaba?
Ölmek
Korku ve tevekkül
HAKAN KIZILTAN, M. BİLGİN SAYDAM
“Benim ölümüm” tecrübe edemeyeceğim, dolayısıyla algılayıp anlamlandıramayacağım, asla bilemeyeceğim bir olgudur; evet, herkes kendi ölümünün cahilidir! Peki, madem “benim ölüm”üm, kendi ölümümüz insani bilincin tecrübe edemeyeceği bir olgu, o halde insan neden ölümden, ölmekten korkar?
Korku dağları bekler
FİGEN ABACI
İnsanlığın karşısındaki risk yelpazesi günbegün artıyor. Gıdaların içinde ne tür kanserojen madde olduğundan tutun, içilen suyun, solunan havanın ne tür riskler taşıdığını konuşur oldu insanlık. (…) Her şeyin güvenliklisi makbul; işin, sokağın, evin, seksin...
Korkudan değil kaçıştandır derdimiz
İNCİ DOĞANER
İçimizdeki ya da dışımızdaki korkutucu uyaranlar karşısında verebileceğimiz üç tip tepki vardır: Donakalmak, kaçmak ya da üstüne gidip savaşmak. Bunlarda ilk ikisi ruhsal olarak bizi gerileticidir; üçüncüsü ise ileriye doğru gitmemizi sağlar. Üstüne gidip aşabilirsek ruhsal olarak olgunlaşırız.
Ey korkum koru beni
CUMHUR BORATAV
İnsan canlısı en önce sadece beslenmeye değil aynı zamanda da ürkmeye ve korkmaya programlanmıştır. Ürkmek ve korkmak demek hayatta kalmak demektir. Doğumdan sonra insan canlısı kendi vücudunun reflekslerine bile yabancıdır. Hapşırık, öksürük gibi refleksler bile insan canlısının bebeğinde korkulu kaygı uyandırabilir.
Korku sal cesur desinler
YANKI YAZGAN
Dört yaşına gelene kadarki hayatımıza hükmeden korkular, sonrakilerin “giyinmemişi” sayılabilir.
Koridor
EMİNE ZİNNUR KILIÇ
Karanlıktan korkmayan çocuklar, insanın yüz binlerce yıllık evrim sürecinde büyük ihtimalle tükendiler ve geriye çoğunlukla biz korkaklar kaldık! Belki de bu yüzden karanlık koridorun ardında aydınlık odamız olduğunu bilsek bile algılarımızın karanlıkla karşılaşması bilincimizden bağımsız
bir şekilde korku sistemini harekete geçiriyor.
Korkuyorum anne!
BENGİ SEMERCİ
Korkarak geldiğimiz dünyada, korkularla çevrelenip, korkularla büyütülürüz. Buna rağmen her adımda o korkularıyla baş etmeyi başaran çocuk ve gençler, erişkinlikle yüzleşmeye hazır olurlar. Erişkin olmak korkuları bitirmese de, en azından çocukluk ve gençlik korkularımızla dalga geçebilme cesaretini verir. Yine de unutamadığımız ve bırakamadığımız korkumuz kaybetmektir ve yaşımız kaç olursa olsun kelimeler dudaklarımızdan dökülüverir: “Anne, korkuyorum.”
Korkmaktan korkmak!
KÜLTEGİN ÖGEL
Korkmaktan korkmak bir toplama işlevi değil, bir çarpma işlevi görür.
Basit korkunun yapabileceğinin katbekat fazlasını korkmaktan korkmak başarır.
Korkumun adı sensin!
NESLİ KESKİNÖZ BİLEN
Ne çok korkusu vardı: Karanlıktan, yalnızlıktan, bağlanmaktan, terk edilmekten, başarısızlıktan, sorumluluktan, ölmekten, hiç yaşayamamış olmaktan, kendini gerçekleştirememekten, kaybetmekten, çok kazanmaktan, nazardan, yalandan, yılandan, kontrolünü kaybetmekten, mecbur kalmaktan, kilo almaktan, sahtelikten, gerçekle yüzleşmekten, belirsizlikten, bilinmezlikten, sefaletten, cehaletten ama en çok kendinden…
Madem yalnızım, neden korkayım ki
HAYRETTİN KARA
Bilincimizin ruhumuzda açtığı en derin yara korku değil yalnızlıktır. (…) Bilinç kendini fark eder. Fark eder ki kendinden başka hiç kimse yok. Korkar. (…) Öyle ıstırap vericidir ki bu yalnızlık, “korkacak bir şey” bu ıstırabı hafifletir.
Korku ve umut
TAHA KARAMAN
Korku kavramı içinde belirsizlik ve kuşkunun bulunması umudun varlığını zorunlu kılıyor. Umudun kaybı ile artık korku kendini çaresizliğe, atalete ve boş hurafelere bırakıyor. Hurafelerin varlığı hem korku ortamının sebebi hem de korku ortamının sürmesine katkıda bulunuyor.
Komşundan kendin gibi kork!
KEMAL SAYAR
Şişmiş özsaygıları olan insanlar hayatta daha çok ego tehdidi algılar. Kendilerini olduklarından değerli algılayan kişiler, bu algıya tehdit olarak gördükleri her durumda saldırganlaşabilir. (…) Şişkin egolar çağında, “narsisizm salgını”nın cangılında yaşıyoruz. Ailenin bir ferdi diğer bütün fertlerini öldürebiliyor, komşular veya öz anneler çocukları katlediyor. Acımasızlığın şahikası.
Dışımızdan içimize korku
AHMET İNAM
Alınlarında sevdanın teri olanlar! Sakın korkmayın, başınıza ne gelirse gelsin, korkunuzu yenebilirsiniz, geriye dingin bir acı ve özleyiş kalır. (…) İçimde biri dolaşıyor, bir korkunun izi, sadece izi. Sevgili içimdeki boşlukta yitip gitmiş, korku bitmiştir. Şimdi içimde dolaşan, gezen biri, sevgili midir yoksa ben miyim?
Öldürten korku
Homofobi psikolojik bir hastalık mı?
HANDE ÖĞÜT
Bir kavram olarak homofobi, eşcinsellerden korku duyulması anlamında kullanılmakla birlikte herhangi bir kişinin, kendisinin ya da bir başkasının eşcinsel duygular hissedebilmesi durumunda yaşadığı derin korkuyu da tanımlar. (…) Homofobi çok çeşitli şekillerde işler ve tezahür eder; belirtileri ve sonuçları da, diğer “masum” fobilerdeki gibi kolay tedavi edilemez, kalıcı ve yaygındır.
Peynirden korkan çocuk
SİBEL ERENTAY
Korku güzeldir. Bizim insan yanımızdır. Çocuklarımıza hayatı öğretirken hangi korkuları yaşatacağımıza, hangilerinin üstesinden geleceğimize karar vermemiz lazım. (…) Onların korkularını biz yaratıyoruz. Kendi korkularımız çocuklarımızın yol haritası oluyor hayat boyu.
Miyauuuvvvv
TUBA AKYOL
Önceki hayatımda kuştum belki. Belki balıktım ya da kelebek. Bilmiyorum. Kediden korkuyorum…
Bir arachnophobia hikâyesi
Örümceğin öpücüğü
CANAN YÜCE
Eğer esnerken elini ağzına kapatmazsan ağzının içine tavandan örümcek düşer, dilinin üzerine yapışır ve kimse onu oradan çıkaramaz.
Hiçbir korku kendisi değildir
İSMAİL GÜZELSOY
Acaba korkularımızın nesnesini yeniden tanımlayarak kimliklerimizi yeniden yapılandırma (ya da incinmiş hallerimizi sağaltma) şansımız olamaz mı? Yani bir klinisyen, beni örümcek korkusundan kurtarmak yerine korktuğum nesneyi başka bir şeye tercüme edemez mi?
Annenin en kıymetlisi
Öcü
ATEŞ İLYAS BAŞSOY
Ey öcü, senden korkmuyorum. Karşıma çıksan severim bile seni. Ben zamanın ve mekânın içinde kayboluşundan korkuyorum. Senin iradenin beni gafil avlamasından korkuyorum. Karanlıktan, medyacılardan, öcülerden, Tanrı’dan ve devletten korkmamın
tek nedeni bu.
Kâbus mitolojisi
KÜÇÜK İSKENDER
Korkularımı böyle bastırabiliyorum; hayal ile fantezi arasındaki bir kör noktada yere çömelip, bükülen dizlerimi uzun ve zayıf kollarımla kocaman sardığımda okyanusun derinliklerine doğru çekilen bir geminin makine bölümünde ben de makineyim yahut gökyüzünden süratle yere düşen bir helikopterde cevapsız bir telsiz anonsu da olabilirim; gördüğüm kâbuslarda bunların değeri büyük. Çünkü korkmak beni rahatlatıyor.
El çek ilacımdan tabip
SUKUTî
“Musallat” filmlerinin senaryo yazarı ve yönetmeni Alper Mestçi:
“Türk insanı yalnızca Allah’tan korkuyor”
Söyleşi: ASLI KAPROL BOYRAZ
“Cin korkusu da temelde Allah korkusuna dayanıyor. Cin, Kuranıkerim’de bahsedilen ve görülmese de olduğu kabul edilen bir varlık olduğu için insanları korkutuyor. Belki de bunun altında yatan korku ölüm korkusudur.” (…) “Türkiye’de insanları korkutmak için kesinlikle dini imgeler ve imajlardan yararlanmak gerekiyor…”
Korku sinemasında teknolojik görünümler
TAN TOLGA DEMİRCİ
Korku sinemasında önemli bir imge olan şeytan, hem kendisiyle ve hem de kendisinin yerini tuttuğu nesneyle bütünleşen metaforik bir korku öğesidir. “Şeytan”, yer değiştirmeyle teknolojik olana kaydırılmış ve bilinçdışı kökenli insan zekâsı, kendini tehdit eder bir konumda yeniden üretilmiştir.
Lovecraft’ın yaratıklar evreni
LEVENT METE
Lovecraft öykülerinin hemen hepsinde sürükleyici olay örgüsü insanı hızla içine çekiyor, çağrıldığınız hayal dünyasına hevesle atılıyor, maceranın tadını ve kokusunu duyarak satırlar arasında yol alıyorsunuz. Derken karşınıza tüylerinizi diken diken eden, yüreğinizi ağzınıza getirip soluğunuzu kesen bir dehşet çıkıveriyor. Sanki boğazınıza kenetlenen bir el mengene gibi sıkarak arkanızdaki duvara dayayıveriyor sizi.
“Geyikli Gece”ye bin selam!
Çocuklar gibi korkuyor şairler
HAYDAR ERGÜLEN
Öyle çok korkuyorduk ki, bu yüzden şiir yazıyorduk. Kahramanların en korkaklar arasından çıkması gibi, çoğu kere şairler de, iyi şairler de korkaklar arasından çıkıyor ve korktukça şiir yazıyorlar.
Annem
Nefertiti ve Monotip
LALE MÜLDÜR
Çok güzel açık renkte gözleri vardı onun ve onlardan teki delicesine “Beni Deliler Anlar”a bakıyordu. Boyalı değil tıpatıpmış gibiydi ve gözbebeklerinde korkutucu bir ifade varmış gibi geliyordu ona…
Senin korkundur beni korkutan
GÜROL TONBUL
Bir oyuncu sahneye çıkıp neden insin bilinçaltının o korkutucu kuyusuna? (…) Shakespeare’in Romeo’su nasıl sesleniyordu Juliet’e: “Senin korkundur beni korkutan…” Biz oyuncuları korkutan da sahne denilen o bilinmezin içinde rolün korkularını yaşamak olmasın…
İlk durak korkuyu unutmak
YAŞAR SÖKMENSÜER
Yaşama dair korkular bazen toplumu kuşatıyor. Yaşamlar korku üretiyor insanlara. Sokakta güvercin tedirginliğini...
Hrant Dink’in öldürülmeden önce yazdığı o cümleyi üretiyor: “Bir güvercinin ruh tedirginliği içindeyim...”
Korku ansiklopedisi
Uzun mu sürecek can çekişin?
CANSU ZEHRA
Siz kaza yerlerine, savaş meydanlarına yardım etmekten çok insanların nasıl öldüklerini görmek için üşüşen zavallılar. Yerde kanlar içinde yatanlarla aranızdaki tek fark onların en büyük korkusuyla yüzleşmiş olmaları. Senin korkuların ise hâlâ diri. O bitirdi. Acaba senin nasıl bitecek? Acıtacak mı?
Karanlık ve aydınlığın savaşı
Korkmuyorum len korkmuyorum işte
GÖKHAN ATIŞ
Üstünde savaş çanları çalan, düşünürünü, yazarını, şairini, sanatkârlarını korkutarak sindirmiş ama yok edememiş bir ülkeye, İran’a girmişti. Neydi onu sıcak yatağından karlı yollara düşüren? Bize bilinmez. Bilinen, adamın hâlâ yürüdüğü ve seslice konuştuğu. (…) “Gece nerede yatacağımı bilmemekten, sabah nerede uyanacağımı bilmemekten, aç kalmaktan, kabız olmaktan yahut tersinden korkmuyorum. Canımın yanmasından, kalbimin kırılmasından, toplumsuz olmaktan, işaret eden parmaklarınızdan, ya da sevilmekten, ya da sevilmemekten, sevmekten ve sevişmekten korkmuyorum.”
Korku-luk
OKTAY ŞILAR
Kalbim yok, saman var göğsümün orta yerinde. Bana yüklediğinizi bildiğim bütün korkulardan azade,bir Zen korkuluğu gibi, toprağın, başakların ve kargaların tadını çıkarıyorum. Varoluşlarından bu yana, günah keçisi gibi insanların korkularının aynası oldum. Olmaya ve burada dikilmeye de devam edeceğim, son insan yeryüzünü terk edene değin.
Pan’ın olağan zamansız ziyaretleri: Panik atak
Don’t panic
EVREN ŞAR, GAMZE İNAN
Panik, Pan’dan gelen korku ve dehşettir. (…) Pan, diğer Olympos tanrılarına tarihsel bir fark atarak günümüz insanını olur olmaz yerlerde kıstırıp korkutmaya devam etmektedir. Aslında Pan’ın kendisi değildir gelip bizi korkutan, onun gelme ihtimalidir.
