Ömer Hayyam, rubailerin tamamında akla, yardımseverliğe, aşka, adalete ve bilgeliğe övgüler yapıyor. Rubaileri okurken hiçlikten varlığa ulaşmayı hedefleyen bir şairin tevekkül anlayışını saptıranlara, bilgiden ilimden habersiz hacı hocalara reddiyesini, Allah ile arasında çelişkide kaldığı durumların ince ince sorgulanmasını gördüm. Ayrıca felsefedeki; nihlizm, agnostizm, panteizm, panenteizm, septisizm ve dogmatizm gibi görüşlerin ince ince sorgulandığı ve eleştirildiği noktalarda vardı. Emin Özdemir, Eleştirel Okuma kitabında her şiiri şairle özdeşleştirmemek gerektiği üzerinde durur: Ömer Hayyam rubailerinde kendi içsel yolculuğunu da; toplumda gördüğü cahiliyeti de anlatmış olabilir. Şaraptan, içkiden, sevgiliden bahsediyor diye bu şiirleri okumamak, rubailerde anlatılanları beyin süzgecinden geçirip teşbihleri, mübalağaları, istiareleri algılayamamak, Ömer Hayyam'ın sürekli vurguladığı sarhoş olup gerçekten ve akıldan kopmak olur. Ömer Hayyam bir kült değil, bir kültürün ürünüdür. O kültür Neşet Ertaş'ın, Aşık Veysel'in türkülerinde, Neyzen Tevfik'in şiirlerinde yaşamış ve yaşamaya devam etmektedir...
Not: Rubaileri okursanız, Aşık Veysel'in ''İki kapılı bir handa gidiyorum gündüz gece'' sözünün özünü rahatlıklara görebilirsiniz. :) Keyifli okumalar...
Ömer Hayyam 
Dörtlükler