Söz Bir Yelpazedir
Senail ÖzkanQuotes
Peki, Rilke neden gülü “saf çelişki” olarak yorumluyor? Hakikaten gül, saf çelişkiden mi ibarettir? Evvela, Rılke'nin kabir taşına kazıtılmasını vasiyet ettiği bu harikulâde mısraları okuyalım:
Rose, oh reiner Widerspruch, Lust,
Niemandes Schlaf zu sein unter soviel Udem.
Ey gül, ey saf çelişki, nice gözkapağının altında hiç kimsenin
Sayfa 39Kitabı okudu
Nietzsche, “En büyük hâdiseler en şamatalı zamanlarımızda değil, en sakin zamanlarımızda olur” der. Üstâd, “meyvelerin sükütta olgunlaştığını ve zamanı gelince rüzgârın üflemesine gerek kalmadan düştüklerini” bilir; yine bilir ki, “En sessiz sözlerdir fırtınayı getiren. Güvercin adımlarıyla gelen fikirlerdir dünyayı idare eden.”
Sayfa 21Kitabı okudu
Rilke'nin Kur'an-ı Kerim'i ilk defa ne zaman ve nerede okuduğuna dair tam bilgiye sahip değiliz. Ancak Auguste Rodin'le birlikte olduğu yıllarda, daha önceden Kur'an-ı Kerim'den bazı bölümler okuduğu tahmin edilmektedir. Şu var ki Rilke'nin İslam dinine ve şiirine temayülü İspanya seyahatiyle had safhaya ulaşmıştır. Müslüman Prenslerin 786 yılında inşasına başlayıp, mimariye estetik bir bütünlük ve mükemmellik kazandırmak için 200 sene çalıştıkları ve nihayet 987 yılında 2 hektarlık bir alanda tamamladıkları Kurtuba Camii, Rilke'yi kelimenin tam anlamıyla büyülemiştir. Bu mâbette Rilke, o zamana kadar hiçbir yerde görmediği bir ihtişam, ilâhi manifestasyon ve kesretten vahdete yükseliş görmüştür. Kurtuba Camii Rilke'nin hayatında bir dönüm noktasıdır.
Sayfa 32Kitabı okudu
Mevlânâ, insanı söz konusu menfi duyguların girdabından alarak mutlak hakikatin yörüngesine yükseltir. Daha açık bir ifadeyle dairenin mihrakına yani Allah'a bağlar. İnsan bu mihraka, vahdete bağlı kaldığı müddetçe; ölüm, kaygı, korku, keder ve nefret gibi menfi duyguların onu bu vahdet yörüngesinden koparması imkânsızdır. Dolayısıyla Heidegger'in söz konusu ettiği “fırlatılmışlık” bir mukadderat ve çaresizlik olarak insanın karşısına çıkmak yerine, ebedi aşktan mülhem şiddetli bir hasrete ve kurtuluş ümidine dönüşüverir. Yahya Kemal, âdeta bir medeniyet projesi olarak yazdığı “İsmail Dede'nin Kâinatı” başlıklı şiirinin son beytinde bu merkeze, vahdete bağlılık fikrini terennüm eder:
Şems-i Tebriz hevâsıyle semâ' üzre
Kemâl Dâhil-i dâire-i bâl ü per-i Monlâyız
Sayfa 59Kitabı okudu
İptidâ kelâm mı, yoksa sükût mu vardı? Bu soru ilâhiyatın en önemli mevzularındandır. Mevcüdât yaratılmadan önce sonsuz sükût vardı, başka da bir şey yoktu. O yüzden Pascal, “sonsuz mekânların ebedi sükütu”ndan bahseder ve der ki: “Hakkında hiçbir şey bilmediğim ve aynı şekilde benim hakkımda da hiçbir şey bilmeyen sonsuz fezalar tarafından kuşatılmış olmaktan ürperiyorum. (...) Bu sonsuz mekânların ebedi sükütu beni korkutuyor.” Burada Pascal, sükütu sonsuzluğa atfetmektedir ki, bu fikre katılmamak imkânsızdır. Çünkü biz sonsuzlukta sükütu yaşarız; süküt hâlimizde de birazcık sonsuzluğu soluruz.
Sayfa 19Kitabı okudu
Pascal, “Tefekkür insanın ulvi taraflarını teşkil eder. İnsanın bütün vakâr ve asaleti tefekkürdedir. İnsan tabiatın sinesinde nârin bir kamıştır; fakat tefekkür eden bir kamış!.. Beni ihata eden mekân içinde bir noktayım; lâkin mütefekkirem yani düşüncem sayesinde mekânı ihata ediyorum” diyor.
Sayfa 114Kitabı okudu
BİR yazarı anlamanın, onun düşünce dünyasına nüfuz etmenin en kolay ve kestirme yolu o yazar hakkında kaleme alınmış iyi ve güvenilir biyografiler okumaktır.
Sayfa 99Kitabı okudu