"Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk u selâmetden Çekildik izzet ü ikbâl ile bâb-ı hükûmetten"
Diyerekten bir karşı çıkışla seslenmişti bizlere.Yaşanılan hayatta yaşanan durumda düzgün gitmeyen bir şeyler varsa karşı çıkmak gerekiyor.Bizde eleştiri tek taraflı olarak yapılırdı.Ta ki Tanzimat aydınlarından Namık Kemal Bey'e kadar.Namık Kemal bizim zaviyemize bizi incitmek pahasına karşı çıkar.Çünkü düzeltmenin en incelikli hedefi sert muhalefettir.Kemal bunu çok iyi yapar.Gerek yazdıkları gerek tiyatroları ile bir asrı kapatıp bir asrı açan Fatihi bir eda ve rikkatle hareket etmiştir.Muhalefet demek her doğruyu yanlışa sevk etmek demek değildir.Yapılan yanlışları da doğruya çevirmektir.Bunun da yolu bir şeylere karşı çıkarak, haksızlığı haykırarak ve dimdik bir duruşla olur.Namık Kemal bizdeki münakaşa kültürünü münazara ferahlığına çevirebilmiştir.Zira hakikatin ışığı fikirlerin çarpışmasından meydana gelir.Tek doğru bana ait doğruysa büyük yanlış yanıbaşımda bekler.
Sürgünde Muhalefet Namık Kemalle başlar.