Bu ciltte Tanzimat Hikaye ve romanı geniş bir şekilde ele alınmıştır.
Giriş bölümünde hen Batı hem Türk edebiyatında hikayenin kısa bir tarihçesi verilmiştir. Ardından da Tanzimat devri Türk hikayesi, Muhayyelat, Müsameretname, Letaif-i Rivayat ve Sami Paşazade Sezai'nin Küçük Şeyler ekseninde değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Bu öykü kitaplarından seçilen kimi metinler hem türün gelişimi açısından hem de devrin sosyal ve siyasal karakteristliği dikkate alınarak tahlil edilmiştir.
İkinci bölümde roman bahsi ele alınmış, türün Batıdaki tarihçesi ile bizde ortaya çıkışı ve gelişimi karşılaştırılmıştır. Ardından Tanzimat devrinde roman vadisinden eser verilmiş yazarlarımızdan sekizinden seçilen on üç roman bütün yönleriyle ele alınarak tahlile çalışılmıştır.
Taaşşuk-ı Tal'at ve Fıtnat, İntibah, Cezmi, Felatun Bey ile Rakım Efendi, Müşahedarat, Çengi, Yeniçeriler, Hasan Mellah, Araba Sevdası, Muhadarat, Sergüzeşt, Turfanda mı Yoksa Turfa mı, Zehra romanları çeşitli yönlerden çözümlemeye tabi tutulmuştur.
