Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Erik Jan ZürcherTerakkiperver Cumhuriyet Fırkası Posts
You can find Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası books, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası quotes and quotes, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası authors, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası reviews and reviews on 1000Kitap.Hem Kemalistler, hem de Terakkiperverler, gerici ya da aşırı tutucu islami siyasal akımlardan kesinlikle çok uzaktılar.
T.C.F. beyannâmesini bir cümleyle tanımlamak gerekseydi, bu tanım şöyle bir şey olurdu: Kemalist rejimin köktenci ve otoriter eğilimlerine direnişin damgasını taşıyan siyasal liberalizmin klasik bir ifadesi.
Takrir-i Sükûn Kanunu'nun çıkarılması ve İstiklâl Mahkemelerinin kurulması çağdaş Türkiye tarihinde, gerçek bir dönüm noktasını oluşturur. Aşırı bir baskı döneminin habercisi olan, tarihsel önemi büyük bu kararın, iki yıl boyunca uygulanması, tüm siyasal muhalefetin ve basının susturulmasını, Kürt etnik ve dilsel kimliklerinin sert bir biçimde ezilmesini ve 1926'da Ankara ve İzmir'de yapılan yargılamalarla Kemalist çevre dışındaki tüm potansiyel iktidar rakiplerinin yok edilmesini getirdi.
Basında yer alan bir habere göre, muhalefete katılmalarının, mevkilerini
tehlikeye sokacağını düşünen devlet memurlarının partiye tüccar olarak kaydolmuş olmaları da ilginç bir ayrıntıdır.
Meclis'teki C.H.F. grubu, parti disiplinini pekiştirmek üzere aşağıdaki önerileri benimsemişti:
- Gensorular bundan böyle grubun kapalı oturumlarında ve yalnızca çoğunluğun talebi halinde yapılabilecekti.
- Gensorular ancak grup çoğunluğunun onayıyle Meclis'e götürülebilecekti.
- Grup çoğunluğunun desteği olmaksızın soru önergeleri bir gensoruya dönüştürülemeyecekti.
- Grup üyeleri bundan böyle parti ilkeleri veya kararlanyle bağdaşmayan yazılı ve sözlü açıklamalarda bulunmayacaktı.
- Grup üyelerinin tutumlarını izlemek ve üyeler arasındaki kişisel ve siyasal farklılıklara karar vermek üzere bir haysiyet divanı oluşturulacaktı.
Atatürk de partili cumhurbaşkanıymış
Cumhurbaşkanının konumu, muhalefeti hâlâ kaygılandırmaktaydı. Kasım ayı boyunca T.C.F. üyeleri ve onları destekleyen Tanin gibi gazeteler, cumhurbaşkanının sürekli olarak C.H.F. genel başkanlığından istifa ederek tarafsız bir tutum alması gerektiği yönünde uyarmalarına karşın, hiçbir sonuç alamadılar.
10 Kasım'ı izleyen günlerde, yeni parti için düşünülen bir dizi değişik isim, gazetelerde yer aldı: İstihlâs Fırkası, Millet Fırkası, Cumhuriyet Fırkası, Cezri Cumhuriyet Fırkası. "Cumhuriyet" isimli bir muhalefet partisinin kurulabileceği söylentileri, 10 Kasım'dan sonra çıkmış olmalıdır. Çeşitli vesilelerle monarşist olmakla suçlanan Rauf'un liderliğindeki muhalefetin
kendisini Cumhuriyetle özdeşleştirecek bir isimde parti kurması ihtimalinin, Halk Fırkası'nın köktenci kanadı tarafından tahammül edilemez bir durum olarak yorumlanacağı kesindi. Hiç kuşkusuz, 10 Kasım'da kendi partilerinin adını Cumhuriyet Halk Fırkası'na (C.H.F.) dönüştürmelerine yol açan ana etken de, bu söylenti olmuştu.
1 Kasım 1922'de saltanat kaldırıldı ve çok geçmeden, 6 Aralık 1922'de Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin bir devamı olacak siyasal bir parti kurma konusundaki niyetini açıkladı. Basında Halk Fırkası adıyla bir parti kurulma olasılığına ilişkin ilk haberler yer aldı. Muhalefet, yani İkinci Grup, bu planların gerçekleşmesinden önce Meclis seçimleri yapılması için baskı yaparak inisiyatifi ele geçirmeye çalıştıysa da, önergeleri Ocak ayında Müdafaa-i Hukuk Grubu tarafından kolayca engellendi.
Mustafa Kemal, solu denetim altına almak için güvenilir yandaşlarınca kontrol edilen "resmî" komünist partisini kurma yoluna başvurduğunda, "gerçek" komünistler ve bazı köktenci solcular da, Mustafa Kemal'in Ocak sonunda kapattıracağı Halk İştirakiyun Fırkasını kurdular.
Müdafaa-i Hukuk cemiyetlerinin taktikleri hemen her yerde aynıydı. Yerel Müslüman kamuoyunu mitingler ve kitle gösterileri aracılığıyla uyandırmaya ve harekete geçirmeye çabalıyorlar ve bölgesel kongrelerin toplanmasıyla oluşan temsilî bünyeler olarak meşruluklarını kanıtlamaya çalışıyorlardı.