Önce başlarken bazı görüşlerine katılmıyor olsam da bu ben de Abduh'u tekfir etme hakkı doğurmaz ve Abduh yeni görüş getirmemiş islam coğrafyasında var olan görüşlerden toplamış ve kendi görüşünü oluşturmuştur. Abduh'u okumadan tekfir eden zumrenin sözü boştur hakkında yazılan makaleler ile yapıyor olsa bile bire bir iletişime geçmeden yapılmış bir boş konuşmadır. Bu sekilde düşünenlere Allah akıl ve fikir versin. Ben yakında okumayı düşündüğüm eserler arasında C. Darwin'in türlerin kökeni var bu görüşte islâm dünyasında bulunan Cahiz, Ihvan-i Safa ve Farabi'nin görüşleriyle yakınlık vardır. Bu evrim teorisi'nin varlığını ya da yokluğunu açıklamaz ama araştırmadan kensinlikle olamaz demek senin cehaletini kanıtlar. Bilimin araştırma alanı olan bir konuda Kur'an'ı kerim'den açıklamaya çalışmak F. Razi'nin dünyanın düz olduğu yorumuna döner.
Abduh'a dönersek onu anlamak için Esari alimi A. Ici ve C. Afgani'yi de okumak gerekiyor.
