Topkapı Sarayı&#x27;ndaki Şifalı Gömlekler

Saray Koleksiyonu'nda İslamiyet'te saygı gören din büyüklerinin gömlekleri de yer alır. Bunlardan biri Veysel Karani'ye aittir. Yemen'in Karan köyünde doğan Karani'nin, ölüm ve doğum tarihleri bilinmez. M.S. 7. yüzyılda, Cahiliye dönemini ve İslami devri yaşamış, ancak Hz. Muhammed'i hiç görmemiş bir din büyüğüdür. Sade yaşamı içinde doğruluktan hiç ayrılmamış, ölene kadar annesine bakmıştır. Hz. Muhammed, Hz. Ömer ve Hz. Ali'ye, ölümünden sonra hırkasının Veysel Karani'ye verilmesini vasiyet etmiştir.

Sayfa 91

özlem

Bitkisel motiflerden servi ağacı, sonsuzluğu ifade eden bir semboldür. Dolayısıyla giyene uzun ömür dilemek için kullanılmış olmalıdır. Uzun, ince muntazam şekli ile bir bezeme motifi olarak da sanat eserleri üzerinde sıklıkla yer almıştır. Gömlekler üzerinde rastlanan diğer bitkisel motifler, bezeme amaçlı kullanılmıştır. Bunlar arasında erken dönemlerde; küçük yapraklı ve hatayi başlarının süslediği spiral kıvrımlı ince dallar, bulut motifleri, saz yaprakları; 16. yüzyıl ortalarından itibarense karanfil, sümbül gibi çiçekler, demet halinde laleler, vazodan çıkan sümbüller vs. sayılabilir.

Sayfa 53

Reklam

özlem

Gömlekler üzerinde uzay betimlemelerine de sık rastlanır. Çizimler doğrudan uzayın bir kesitini resmettiği gibi, bazen yuvarlak gövdeli kuyruklu gök cisimlerini ve çoğunlukla tek yıldızları ifade eder. Bunlar gök bilimleriyle uğraşan müneccimlerin giyen kişi veya etkili olması istenen olay için uygun zamanı tespit etmesiyle ilgili çizimler olmalıdır.

Sayfa 51

özlem

Yerdekilere merhamet edilmeli ki göktekilere yer bulunsun..

III. Murad zamanında müneccim başı Mustafa Çelebi'nin yerine atanan Takyeddin bin Mehmed bin Ahmed adında bir astronom ( 1520- 1585) saraya başvurarak İstanbul' da bir rasathane yapılması gereğini anlatmıştır. Padişahın hocası Sadettin Efendi bu fikri destekleyince Tophane bayırı üzerinde bir rasathane kurulması kararlaştırılmıştır. 1577'de yapımına başlanan rasathane, daha inşası tamamlanmadan 1580'de yıkılmıştır. Bu yıkıma, devrin şeyhülislamı olan Ahmed Şemseddin Efendi'nin, gökleri rasat etmenin uğursuz olduğunu ve bu işi sürdüren devletlerin perişan olacağını söylemesi sebep olmuştur.

Sayfa 33

özlem

İslam uygarlığında burçların konumlarına göre geleceğe dair yorum yapılması ilmine ilm-i nücum (astroloji) denirdi. Müslüman astronomlar, Batlamyus (Ptolemaios, İ.Ö. 100-178) anlayışını sürdürmüşler ve Batlamyus'un eserini el-Macestî adıyla Arapça'ya çevirmişlerdir. Güneş'in gökyüzündeki hareketi sırasında belli tarihlerde girdiği burçları, isim, şekil ve sıralarını da Batılılar gibi kullanmışlardır. 360 derecelik dairevi gökkuşağının 30'ar derecelik 12 bölüme ayrılmasıyla burçların oluştuğu kabul edilirdi. Burçlar hem kendi aralarında hem diğer gök cisimleriyle ilişki içindeydiler. Burçların diğer gök cisimleriyle olan ilişkileri aylara göre hazırlanmış gök haritalarında belirtilirdi. Dünyanın 12 ay boyunca fark lı burçlara girmesi nedeniyle, her ayın farklı bir burcun etkisinde olduğuna inanılmış ve hangi durumda hangi gezegen ya da burcun etkili olduğu müneccimbaşılar tarafından ortaya konmuştur. Müneccimbaşılardan Derviş Ahmed Dede'nin Moralı Hasan Paşa için hazırladığı zayiçeler bu konuda örnek olarak gösterilebilir. Müneccimbaşılar bir yandan devletin takvim, hava durumu gibi resmi işleriyle uğraşırken diğer taraftan gök cisimlerinin olaylar ve insanlar üzerine etkilerini araştıran astroloji ile de ilgilenmişlerdir.

Sayfa 29

özlem

Uzakdoğu'da, Japon kültüründe de büyük, uzun, yazılı, beyaz gömleklerle vücudun kötülüklerden korunduğuna, bu gömleklerin giyen kişiyi görünmez kıldığına inanıldığı; bunların dini eşya olduğundan kimseye gösterilmediği ve Budist mabetlerinin içinde saklandığı öğrenilmiştir. İslamiyet'ten sonra yazılı gömleklerin İran ve Hindistan' da da kullanıldığı bilinir. Ayrıca İspanyol kolonilerinde yazılmış olduğu belirtilen bir yazılı gömleğe bir dergide antikacının satış ilanında rastlanmıştır. 19. yüzyıla ait olan gömlek Latin harfleriyle ve figürlü olarak hazırlanmıştır. Türkler arasında İslamiyet'ten önce de tılsımı olan gömleklere inanılırdı. Dede Korkut hikayeleri içinde bu gömleklerden bahsedilirdi. Bunlar kurşun işlemeyen, kılıç kesmeyen, mutluluk getiren ya da giyeni görünmez kılan gömleklerdi. Yusuf peygamberin, Mısır'ın azizi bulunduğu sıralarda kardeşlerine vererek babası Yakup peygambere gönderdiği bir gömlek vardır. Yakup, bunu yüzüne sürünce oğlunun ayrılığı yüzünden ağlamaktan görmez olan gözleri açılır. Kur'an-ı Kerim' de Yusuf suresinde bu gömlekten bahsedilir.

Sayfa 27