Rus Seyyah Burnaşev’in Gözünden Buhara

Türkistan'ın Keşif Çağı

Murat Özkan

En Yeni Türkistan'ın Keşif Çağı Sözleri ve Alıntıları

En Yeni Türkistan'ın Keşif Çağı sözleri ve alıntılarını, en yeni Türkistan'ın Keşif Çağı kitap alıntılarını, etkileyici sözleri 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
1794 yılında Türkistan'da Karakalpaklar
Sır Derya boyunca Kırgız konar göçerler ve karakalpaklar çok az süren yaz aylarında tarımla uğraşıyordu. Burnaşev karakalpaklar hakkında şunları söylüyor: "Şimdi Karakalpaklar hakkında birkaç şey söyleyeceğim. Onlar Tatar boylarından olup Müslüman dinine mensuplar. Yiyecek ve içeceklerini daha çok tarım işlerinden temin ediyorlar. Az miktarda at besliyorlar. Fakat boynuzlu hayvan epeyce mevcut ki bunları satmak üzere Hive ve Buhara'ya sevk ediyorlar. Silah yapmayı biliyorlar. Ancak kendileri kurşun ve barut hazırlıyorlar. Barışçıllar ve yalnızca kırgız (kazak) saldırılarına karşı kendilerini korumak için silah yapıyorlar. Meskenleri Aral Denizi yakınında ve bu denize dökülen nehirler boyunca yer alıyor.
Rusların Türkistan'a ilk askeri seferi
1.Petro ilk olarak Buhara, Hive ve Belh üzerinde bir ticaret yolu oluşturmak istemiş ve bu uğurda araştırmalar yapmak amacıyla 1715'te, Albay İvan Dmitreviç Buhgolts'u Yarkend'e; Prens Aleksandr Bekoviç Çerkasskiy'i de Hive üzerine göndermişti. Ruslar tarafından keşif seferleri olarak adlandırılan bu hareketlerin askeri seferde bir farkı yoktu çünkü Çerkasskiy'in heyetinde 617 süvari, 2000 kazak birliği, 26 topçu ve 232 Deniz askerinin bulunması, onun buraya sadece araştırma maksatlı gelmediğini gösteriyordu. Ancak Hive Han'ı Şir Gazi'nin Petro tarafında gönderilen Çerkasskiy ve beraberindekileri katletmesi Türkistan'a düzenlenen ilk seferin başarısız olmasına neden oldu. Buhgolts'un yönetimini üstlendiği Yarkend keşif seferinin de aynı yıllarda Cungarlar tarafından durdurulmasıyla Ruslar, 19. yüzyılın ortalarına kadar Türkistan sahasında askeri bir sefer düzenlemeyi göze alamadı.
Reklam
Buhara'da eğer bir koca karısına karşı sorumluluklarını yerine getirmiyorsa bu problem din adamlarına veya kadıya anlatılırdı. Kadıya giden kadınlar sağ ayaklarındaki pabucu çıkarıp, tabanını üste gelecek biçimde ters çevirirlerdi. Kadı meselenin ne olduğunu derhal anlar; ricacıları utandırmamak için edep dairesinde öğüt verirdi. Şayet tavsiyeler fayda etmiyorsa karı kocanın normal yaşantısına dönmesi için ceza yöntemini kullanırdı. Böylece karı koca arasında anlaşma sağlanana dek çabalardı. Bu bakımdan Buhara'da evlilik kurumu yasalarla da korunuyor; kararlar genellikle kadınlar lehine alınıyordu. Avrupa'da kadın haklarının henüz konuşulmaya başlandığı XIX. yüzyılda, Buhara’da kadınlar çoktan oturmuş hukukî haklara sahipti. İslam ve şeriatın kadınları koruduğu gün gibi açıktı.
Osmanlı Devleti'nin 1569'da Astrahan'ı ele geçirmek üzere çıktığı seferin beklenen başarıya ulaşamaması, bölgenin kaderini Ruslara bırakmıştı. Önlerinde artık kendilerine karşı herhangi bir direniş kalmayan Ruslar, doğudaki bölgelerle ilgilenmeye başladılar ve gözlerini Nogay yurtlarına, Başkurt ve Sibir topraklarına diktiler.
Geçmişten günümüze genelde Türkistan özelde Buhara, daima Rusların ilgi alanında oldu. XVI. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar bölgenin süper gücü olmaya çalışan Rusya için Türkistan'ın tarihî İpek Yolu üzerinde bulunması, zengin yer altı kaynakların sahip olması ve bölgenin merkezî konumunda yer alması stratejik önemini artırıyordu. Bu yüzden Türkistan elde edilmeliydi.
BUHARA HANLIĞI VE ÇARLIK RUSYA
Petro'nun hüküm sürdüğü bu yıllarda, Çarlık Rusya henüz imparatorluk seviyesine ulaşamamış olsa da geniş bir alana yayıldı ve 13 milyon nüfusa sahip bir ulus devleti oldu. Rusların Türkistan'a yönelmesinin başlıca sebeplerinden olan nüfus artışı ve ekonominin kötüye gitmesi, ihtiyaçların karşılanması için yönetimi farklı çözüm arayışlarına itti.
Sayfa 39 - Kronik KitapKitabı okudu
Reklam
44 öğeden 1 ile 10 arasındakiler gösteriliyor.