Türk aydınlanması, ne yazık ki, doğumunu bir sezeryan ameliyatına borçludur. Tanzimat ve Cumhuriyet, siyasal kurum açısından son çözümlemede toplumsal ve sivil yaşama bir müdahaledir. Bireylere hiç danışılmamış, iktidar yapısı içinde egemen konumda olan asker-sivil yöneticilerin dayatımı ile biçimlenmiş, dolayısıyla ve kaçınılmaz biçimde Fransız ve Rus devrimlerindeki gibi bir kitle tabanına asla sahip olamamıştır.