UNDE SCIS Bilgi Psikolojisi Denemesi
Hasan BacanlıUNDE SCIS Bilgi Psikolojisi Denemesi Posts
You can find UNDE SCIS Bilgi Psikolojisi Denemesi books, UNDE SCIS Bilgi Psikolojisi Denemesi quotes and quotes, UNDE SCIS Bilgi Psikolojisi Denemesi authors, UNDE SCIS Bilgi Psikolojisi Denemesi reviews and reviews on 1000Kitap.
Aslında merhaba demek yanlıştır. Merhaba "Yeriniz geniş olsun, rahatlayın. ” anlamında bir sözcüktür. Ama galat-ı meşhur (yaygın bir yanlış) olarak kullanılmaktadır.
Büyük bir olasılıkla eskiden ("fi" tarihinde) bir baykuş bir evin damına konmuştur. Tesadüf bu ya o evden de ölü çıkmıştır. İnsanlar bu olayın üzerinde durmamışlardır. Ama bir yandan da "Ne tesadüf ki Ali Efendi öldüğünde evinin damında baykuş vardı." demişlerdir. Bazan bir tek olayla bile gelenek oluşuyorken genellikle birkaç kez tekrarlanması gerekir.
Anlamlandırıcılar "başlangıçta kişiye anlamsız gibi gelen uyarıcıları anlamlı hale getiren bilgiler" olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, gelenek anlamlandırıcılar yoluyla, kişilere başlangıçta anlamsız görünen durumları anlamlı hâle getirir. Söz gelimi, kişi yolda yürürken, üzerine bir kuş pisler. Bunun normal şartlarda bir anlamı yoktur. Kuş tesadüfen üzerine pislemiştir. Ama böyle bir durum insan için kabul edilmesi zor bir durumdur. Gelenek bu noktada devreye girer ve bunun bir anlamı olması gerektiğini söyler. Kuş niçin başka bir yere değil de sizin üzerinize pislemiştir? Bunun bir anlamı olması gerekir. Bunun anlamı da, sizin bugün şanslı bir gününüzde olduğunuzdur.
İnsanoğlu “bilişsel cimri"dir. Bunun anlamı elindeki en az kanıttan en çok bilgiyi çıkarmaya çalıştığıdır. Başka bir deyişle, insan her zaman doğru bilgiye ulaşmak için fazla uğraşmaz. Onun yerine, edinebildiği ve bulabildiği kanıtlar ve bilgilerden birçok sonuç çıkarmaya çalışır. Bu kestirme yollara sosyal psikolojide hōristik denir. Höristik, çoğu zaman aynı zamanda insanın bilişsel yanlılığıdır. Zira gerçeğe ulaşmasını engeller.
Kestirme yola verilebilecek bir örnek, alışverişle ilgilidir. İki kez pahalı peynir alan ve lezzetli bulan bir kişinin pahalı peynirlerin lezzetli olduğunu düşünmeye başlaması bir hōristiktir. İki ismi olan ve zeki olan birkaç kişi bilen bir kişinin iki ismi olanların genelden daha zeki olduğunu düşünmeye başlamaları da başka bir höristiktir.
Bir toplumun içinde bulunduğu tarihsel dönemde karşı karşıya olduğu gelenek ile aynı toplumun, söz gelimi 150 yıl önceki gelenekleri aynı değildir. Örneğin bu toplumun 150 yıl önceki geleneğinde zaman şimdikinden farklı anlaşılmıştır. Şimdiki anlayışa göre zaman saate bakarak anlaşılır. İçinde bulunulan günün ne olduğu, hangi günün gecesi /akşamı olduğu saate bakarak anlaşılır. Saat 24 olunca gün değişir. Oysa eskiden zaman anlayışı farklıdır. Eski anlayışa göre, aslolan gecedir. Güneş geceden karanlığı giderir. Önce karanlık vardır, sonra aydınlık gelir.
Gün, güneş batınca başlar, güneş batınca biter. Önce akşam ve gece olur. Sonra gündüz olur ve güneş batınca ertesi güne geçilmiş olur. Böylelikle, pazartesi akşamı pazarı pazartesiye bağlayan gecedir. Salı akşamı pazartesiyi salıya bağlayan akşamdır. Bu anlamdaki zaman anlayışı günümüzde sadece dini gün ve geceler için kullanılmaya devam etmektedir. Bu yüzden, cuma akşamı perşembeyi cumaya bağlayan gecedir. Onun dışında genellikle anlaşılan saate bağlı zaman anlayışıdır. İki zaman anlayışı farklılığı, gelenekteki farklılığı göstermektedir.
Eski karizmatik otoriteler de her ne kadar güçlerini kaybetseler de kişinin yüreğinin bir yerinde varlığını sürdürürler. Onların dediklerine aykırı davranıldığında kişinin içi cız eder. Nasrettin Hoca'ya sormuşlar, "Eskiyen aylar ne olur?" Hoca, "Kırpıp yıldız yaparlar." diye cevaplamış.
Günümüzde geleneğin zayıflamasının nedeni, artık değişen şartlara uygun bilgi üretmede yetersiz kalmasıdır. O kadar hızlı bir değişim yaşanmaktadır ki gelenek onunla ilgili bilgi üretemeden o durumun modası geçmektedir. Bu yüzden günümüzde geleneğin etkisinin zayıfladığını söylemek mümkündür.
Gelenek kimden bildiğinizi bilemediğiniz bilgilerdir. Başka bir deyişle toplumdaki herkesin biliyor sayıldığı bilgilerdir. Tanımı itibariyle gelenek toplumun geçirmiş olduğu yaşantıların tortusudur. Geleneksel bilgi Türk toplumunda başka türlü, Amerikan toplumunda başka türlüdür.
Bilim ve teknolojinin farklı olduğunu anlamak için bazı durumlara dikkat etmek yeterlidir. Söz gelimi, suyun kaldırma kuvvetini her ne kadar Arşimed bulmuş ise de bu sırada suyun kaldırma kuvvetinden yararlanan gemiler dışarda yüzmekteydi. İnsanların gemi yapmaları için suyun kaldırma kuvvetini bulmaları gerekmemektedir. Teknolojinin nasıl olduğunu açıklamak gibi bir amacı yoktur, o sadece hayatı kolaylaştırır. Açıklama işlevini bilim yerine getirir.
Eskiden "Nereye gidiyorsun?" diye sorulurdu, tarım toplumuydu. "Nereden buluyorsun?" diye soruldu, sanayi toplumuydu. Şimdi “Nereden biliyorsun?" sorusunu sorma zamanıdır.
Unde scis?
"Bilmeyen ve bilmediğini bilen çocuktur, ona öğretin. Bilen ve bildiğini bilmeyen uykudadır, onu uyandırın. Bilmeyen ve bilmediğini bilmeyen aptaldır, ondan sakının. Bilen ve bildiğini bilen öncüdür, onu izleyin.”
(Çin Atasözü)