UNDE SCIS Bilgi Psikolojisi Denemesi
Hasan BacanlıQuotes
Bir toplumun içinde bulunduğu tarihsel dönemde karşı karşıya olduğu gelenek ile aynı toplumun, söz gelimi 150 yıl önceki gelenekleri aynı değildir. Örneğin bu toplumun 150 yıl önceki geleneğinde zaman şimdikinden farklı anlaşılmıştır. Şimdiki anlayışa göre zaman saate bakarak anlaşılır. İçinde bulunulan günün ne olduğu, hangi günün gecesi /akşamı olduğu saate bakarak anlaşılır. Saat 24 olunca gün değişir. Oysa eskiden zaman anlayışı farklıdır. Eski anlayışa göre, aslolan gecedir. Güneş geceden karanlığı giderir. Önce karanlık vardır, sonra aydınlık gelir.
Gün, güneş batınca başlar, güneş batınca biter. Önce akşam ve gece olur. Sonra gündüz olur ve güneş batınca ertesi güne geçilmiş olur. Böylelikle, pazartesi akşamı pazarı pazartesiye bağlayan gecedir. Salı akşamı pazartesiyi salıya bağlayan akşamdır. Bu anlamdaki zaman anlayışı günümüzde sadece dini gün ve geceler için kullanılmaya devam etmektedir. Bu yüzden, cuma akşamı perşembeyi cumaya bağlayan gecedir. Onun dışında genellikle anlaşılan saate bağlı zaman anlayışıdır. İki zaman anlayışı farklılığı, gelenekteki farklılığı göstermektedir.
Eskiden "Nereye gidiyorsun?" diye sorulurdu, tarım toplumuydu. "Nereden buluyorsun?" diye soruldu, sanayi toplumuydu. Şimdi “Nereden biliyorsun?" sorusunu sorma zamanıdır.
Unde scis?
"Bilmeyen ve bilmediğini bilen çocuktur, ona öğretin. Bilen ve bildiğini bilmeyen uykudadır, onu uyandırın. Bilmeyen ve bilmediğini bilmeyen aptaldır, ondan sakının. Bilen ve bildiğini bilen öncüdür, onu izleyin.”
(Çin Atasözü)
Büyük bir olasılıkla eskiden ("fi" tarihinde) bir baykuş bir evin damına konmuştur. Tesadüf bu ya o evden de ölü çıkmıştır. İnsanlar bu olayın üzerinde durmamışlardır. Ama bir yandan da "Ne tesadüf ki Ali Efendi öldüğünde evinin damında baykuş vardı." demişlerdir. Bazan bir tek olayla bile gelenek oluşuyorken genellikle birkaç kez tekrarlanması gerekir.
Gelenek kimden bildiğinizi bilemediğiniz bilgilerdir. Başka bir deyişle toplumdaki herkesin biliyor sayıldığı bilgilerdir. Tanımı itibariyle gelenek toplumun geçirmiş olduğu yaşantıların tortusudur. Geleneksel bilgi Türk toplumunda başka türlü, Amerikan toplumunda başka türlüdür.
Bilim ve teknolojinin farklı olduğunu anlamak için bazı durumlara dikkat etmek yeterlidir. Söz gelimi, suyun kaldırma kuvvetini her ne kadar Arşimed bulmuş ise de bu sırada suyun kaldırma kuvvetinden yararlanan gemiler dışarda yüzmekteydi. İnsanların gemi yapmaları için suyun kaldırma kuvvetini bulmaları gerekmemektedir. Teknolojinin nasıl olduğunu açıklamak gibi bir amacı yoktur, o sadece hayatı kolaylaştırır. Açıklama işlevini bilim yerine getirir.
Gelenek
Gelenek kimden bildiğinizi bilmediğiniz bilgilerdir. Toplumdaki herkesin biliyor sayıldığı bilgilerdir.
Sayfa 24Kitabı okudu
Epizodik hafıza kişinin yaşadığı olayların kaydını tutar.
Sayfa 70Kitabı okudu