Uygarlıkların Grameri
Fernand BraudelSözler ve Alıntılar
İslam alemi, biraz utançla üçüncü dünya adını verdiğimiz, yaşayan insanlarının şu cehenneminin veya şu tarafının içine, gerileye gerileye girmiştir, çünkü eskiden hiç kuşkusuz nisbeten daha iyi bir konumda olmuştur.
Az veya çok geç, ama net olan bu gerileme, XIX. yüzyılda İslam aleminin aşağılanmasına, acı çekmesine, sonra da yabancı egemenliğinin genelleşmesine neden olmuştur. Olgular iyi bilinmektedir. Bir tek Türkiye ortak kaderin dışında kalacaktır. Mustafa Kemal Paşa ve onun gösterdiği ani ve parlak tepki (1920-1938), bu bağımlı olmama durumundan kaynaklanmıştır. Bu tepki, daha sonraki ulusal kurtuluş hareketlerinin örneği olacaktır. İslam alemi bugün tamamen (veya hemen hemen) kurtulmuş durumdadır.
Fakat bağımsızlığını kazanmak başka birşey, dünyaya ayak uydurmak ve geleceğe huzur içinde bakabilmek daha başka birşeydir.
Sayfa 115 - İmge Kitabevi.
Fransa'dan yola çıkan uygarlık kelimesi, çabucak Avrupa turu yapar. Kültür kelimesi ona eşlik eder.
...nüfus artış hızı ekonomik büyümeden daha yüksek olduğunda, zararlı hale dönüşmektedir. Örneğin Avrupa'da, XVI. yüzyılın sonundan önce herhalde böyle olmuştur. Bugün de, azgelişmiş ülkelerin çoğunda böyle olmaktadır. Dünün dünyasında, böylesine bir durumun sonucu olarak ortaya kıtlıklar, gerçek ücret gerilemesi, halk ayaklanmaları, karanlık gerileme günleri çıkmıştır.
Sayfa 43 - İmge Kitabevi.
Amerikan hayatının gerektirdiği üzere, bir iş esas olmaktan çıkınca, ortaya başka bir iş çıkmaktadır: İlki bırakılmakta, ikincisine doğru koşulmaktadır.
Sayfa 466 - İmge Kitabevi.
Müslümanların geleneksel kıyafetlerine gelince, bu ayrıntıları ödünç aldığımız E.F. Gautier, bunları Herodotos'un yirmi dört yüzyıl önce tasvir ettiği Babillilerinkiyle aynı olarak görmekte tereddüt etmemektedir.
Sayfa 76 - İmge Kitabevi
İngiliz devrimi iki zamanlı olarak gerçekleşmiştir. Önce 1780-1830 arasında pamuk, sonra metalürji. Ağır endüstrininki olan ikinci zaman ise, demiryollarının inşa edilmesiyle belirlenmiştir. Birinci pamuk devriminin tasarrufçularının paraları sayesinde hayata geçirilen ikinci zaman, görülmedik, bir güce sahip olacaktır. Ama ona hayat veren ve yolu açan birinci zaman olmuştur.
Sayfa 390 - İmge Kitabevi.
'Hükümdarın erdemi rüzgâr gibi, sıradan insanlarınki ot gibidir. Rüzgâr esince, ot her zaman eğilir". Uyrukların esas erdemi, cemaatin uyumunun koşulu olan itaat olacaktır. Bunun sonucu olarak Konfüçyüsçülük, "tüm dinselliğinden ayıklanmış, ama hiyerarşinin çimentosu olarak yerinde kalması istenilen atalar tapısınına" önem vermekte ve onu muhafaza etmektedir.
Sayfa 196 - İmge Kitabevi.