“Ne yanlış itikatta imişim. Vatan yolunda ölecek kırk kişi yoktur sanırdım. Galiba düşman da Osmanlıları benim gibi görmüş. Evet! Osmanlılar söz arasında vatan lafını kale almazlar. Öyle ki konuştuğun adamı taştan bir heykel gibi zannedersin. Ama karşısında bir düşman göster… Hele vatanının kutsal topraklarının bir yabancının kirli ayağıyla çiğnendiğini görsün. İşte o zaman üzerine bambaşka bir hal gelir. O zaman en miskin köylüyle aramda hiçbir fark kalmıyor. O zaman abalı, kebeli Türkler, o tatlı sözlü, yumuşak yüzlü köylüler, o çifte koşulan öküzden farksız sandığınız biçareler silinip gidiyor; yerine Osmanlılığın, kahramanlığın ruhu ortaya çıkıyor. En âcizi dişi ile kılıca, eli ile kurşuna saldırıyor. Kimse serhaddin bir taşını, en kötü bir taşını muhafazada yavrusunu koruyan dişi arslandan, anasını sakınan erkek insandan geri kalmıyor. Baksanıza ya! Askeri düşmanın önüne getirinceye kadar kırbaç, değnek kullanmaya mecbur oldular. Şimdi bir kere düşman göründü. O kırbaçla, süngüyle getirdiğimiz askeri ileri gitmekten kılıçla, gülleyle, süngüyle, değnekle menedemiyoruz.”
Türk edebiyatının mihenk taşlarından, vatan şairi olarak anılan Namık Kemal’in 1872 yılında kaleme aldığı bu eser, Namık Kemal’in dünya görüşünü en iyi yansıtan örneklerden biri haline gelmiş ve şairin “Vatan Şairi” olarak adlandırılmasına sebebiyet vermiştir. İlk olarak 1 Nisan 1873 tarihinde Gedikpaşa Tiyatrosu’nda sergilenen bu oyun, halkta büyük karşılık bulmasının akabinde yazarıyla birlikte birçok Osmanlı münevverinin tutuklanmasına, sürgün edilmesine sebep olmuştur.
