There are some main self-conscious, self-awareness emotions:
shame, guilt, embarrassment
hubris, and pride. Guilt has been distinguished
from shame because its focus is not on a failed self but on a failed task.
Shame, guilt, and embarrassment may be experienced when a person behaves in ways that fail to meet some standard, rule, or goal. In the case of shame, this failure is attributed to the “global” self—that is, in the case of shame, the failure is treated like a dispositional flaw in character spanning across contexts. Guilt, on the other hand, is experienced
when the failure is attributed to the self and is isolated to the specific situationin which it occurred, not generalized to other contexts. In the case of guilt, the failure is not assumed to be indicative of a problem with the “global” self. Embarrassment is experienced when a person fails to meet some social convention. Because embarrassment is experienced as lighthearted, and as a less negative emotion than guilt or shame, many see it, at best, as playing only a minor role in moral behavior.
pride reflects an immoral—selfish, egoistic—perspective on oneself and
the world. But We believe that developmental transformations in pride
occurring over childhood and adulthood sustain commitment to long-term moral action.
Here, positive affect in compliance situations is closely aligned with pride (being a good person, avoiding harm to self and others, or doing the right thing) and negative affect in transgression situations is reflective of
shame and guilt (for being a bad person, violating a standard, or putting oneself or others at risk for harm).
shame-guilt
"While shame functions to keep you from doing stupid or awful things, guilt similarly motivates us to right our wrongs. When we feel guilty about something, we often set out to make it right. We apologize and in some cases, we offer ways to fix it."
Shame
"as we grow older, something begins to change and our emotional palette starts to expand. We begin to realize that there are other individuals in this world and their perceptions and ideas and judgments affect us. In fact, they affect us a lot and we will spend much of the rest of our lives wishing they didn’t."
"How do you convince people to give up their own impulses and desires for the greater good? How do you inspire people to avoid certain behaviors that are bad for the group, even if they may be good for the individual? Where do these norms come from and how do you make it clear to people what’s expected of them?
That’s right. You shame them."
Qəliblərdən kənarda
Həyatda gülüb keçilə bilməyəcək bir şey yoxdur. Boş-boş "elit" və ya "etik" davranıb özünüzü yüksəkdə zənn etməyin. "Belə olmağı özü seçmiyib" və s tipli cümlələrlə özünüzü göstərmək əvəzinə hər insanın görünüşüylə, ideologiyasıyla, xasiyyətiylə və s bu tipli nüanslarla zarafatlaşıla biləcəyini bilməlisiniz. Lazımsız ciddiyyətiniz özünüzdə qalsın və lazımsız "etika"nızı özünüzə saxlayın xahiş edirəm, qəliblərlə yaşayan amma "etik" olduğunu düşünənlər.
Ahlak
Ahlak, irade ve fiil sahibi olan sosyal canlı olma özelliğine haiz insan için kaçınılmaz bir kavramdır. Ahlak tercihlerimizdeki yönelimleri belirlerken, sosyal yaşamda da insanların uyması gerekli olan ve beraber yaşayabilmemizi sağlayan bir kurallar bütünüdür. İnsan her an iradesiyle tercihler yapar, o yüzden bireyin hakkını ve hürriyetini koruması açısından her toplum ve birey için belli bir ahlak düzeni olması gerekir ki mesele bunun nasıl olacağıdır. Biz ise hayatta iyiyi ve kötünün belirlenmesine dair ölçünün objektif ahlaktan geçtiğine inanıyoruz.
İlk önce “göreceli ahlak = ahlaksızlık”olduğunu anlamamız gerek. Bu yüzden her insanın kendisine ait iyi ve kötüsü yerine, bütün insanları kapsayan ‘Objektif Ahlakı’ kabul etmek zorunlu oluyor. İşte mesele, izafet ve nispete muhtaç olan ahlaka bir nispet bulmaktır.
Bu konuda “natüralist”, “hümanist” ve “teist” olmak üzere üç ölçü var
Natüralist ölçü olgulara ve bilimsel duyu ve tespitlere dayanır. Olgulardan değer çıkarma çabası olan bu ölçü, olgulardan aksiyolojik önerme çıkarılamayacağı için geçerli olamaz
Hümanist tavır ise insanı ölçü kabul etmesi ve insanların ontolojik (varlık bakımından) eşitliği sebebiyle başka bir insana bağlayıcı olmadığı gibi insan kellesi sayısınca da ölçü ve göreceli ahlakı doğurduğu için yine açımızdan geçerli olmaz
Geriye kalan tek seçenek ise insanı yaratan, ondan ontolojik olarak üstün olan ve onu en iyi tanıyan Tanrı’nın emir ve yasakları ahlak bakımından mutlak otoriteyi belirtme açısından yegane ölçüdür. Bu surette de anlıyoruz ki Tanrı olmadan ahlak inşa edilemez
Hakikatler (olgular) akılla ve duyularla bilinebilirken; ahlaki değerler (aksiyoloji) hakikatle mutabık ölçü kılıcı tekliflere muhtaçtır
Arkadaşım attığım iletide kastımın ne olduğunu anlamamasına ve alakası olmamasına rağmen bu yoruma cevap vermek istiyorum. Bunu evvela arkadaşa bişiler öğretmek için değil müsvedde kağıdı olarak kullandığım bu hesaba kendime bir not eklemek için yapıyorum
Cinayeti işlememek için bunu bilmek yeterli olsa dünyada hukuk diye bir şey zaten olmazdı.
İzci
@0kursavar
·29 May 2023 04:33
Aklın kaideleri vardır. Bu kaideler sınırsız düşüncelerden bizi alıkoyarak tahayyül seviyemizi kısıtlar (“yuvarlak kare” gibi.) Nitekim bunlar kısıtlıyor gözükse de bizim için doğru, temelli ve düzenli düşünceyi sağlıyor ve hatta kısıtladığını düşündüğümüz bu kaideler sayesinde düşünebiliyoruz
Aynı zamanda (adet planında) fizik kaideleri de sınırsız var olma ihtimalleri (bir nesnenin düzensiz olarak durmadan bir sıvı bir gaz şeklinde değişerek kaosa haiz olması gibi) içinde sınırlandırılarak tertiplenmiş ve varlığı ile bize bir düzen temin ederek bir yaşam olanağı sunmakta
Aynı şekilde islamın bireysel ve sosyal alanda getirdiği hüküm ve kaideler de hayatımızı sınırladığımızı ve özgürlüğümüzü kısıtladığını düşündürse de bizim için daha sağlıklı ve etik bir yaşam ideali sunuyor. Bizim kendimize cinayete mahal verecek “her istediğini yapma hürriyet”ine bir set çekerek rahmet alanı çizmiş ve varlığına muvafık olan bir özgürlük vad etmiş ki asıl özgürlüğü bunun ile muttasıf kılmış
