e
Etimoloji
Mahalle sakini nedir?
Sâkin aslında sükûn “oturan, dinlenen” edendir. Mesken oturulan ev; meskun, evlerin (yaşamın) bulunduğu alandır. Bir de iskân vardır. Yani yerleşik hayata geçmek...
İskan eden, sakin olur.
Sakinin anlamlarından biri de göçebe olmayan, hareket etmeyendir.
Eylemde istikâmet üzre olmak,
sürekli 'nefis muhâsebesi'yle mümkündür.
Ve seni senden başka hiç kimse
hakikî anlamıyla imtihân edemez.
Unutma ki,
aynanın tüm optik özelliklerini kaybettiği tek an
kişinin kendi içine düştüğü andır.
Düşen, aynaya bakmaz, düşünür.
İhsan Fazlıoğlu
Lâyâkıl; aklı başında olmayan, yaptığını bilmeyen, kendinden geçmiş kimse demek. Arapça lâ olumsuzluk eki ve akıl sözcüklerinden oluşuyor.
"Ey mey-i gafletle sarhoş olan lâyâkıl / Aklını başına devşir ki cihan fânîdir." diyor Rûhî-i Bağdâdî
Akıl, devenin bağlandığı kazıktır. Zira frenleyicidir, savrulmayı, yitip gitmeyi engeller.
Kavrama gücü anlamında kullanılan akıl, dilimize Arapçadan girmiştir. Sözcük, hayvanların bağlandığı ikal ile aynı kökten.
İkal deveyi kazığa bağlar. Akıl insanı neye bağlar, hakikate mi?
Maço, her ne kadar Türkçeye özgü görünse de dilimize İngilizceden girmiştir. Maço; "İspanyol erkeği gibi", kabadayılık taslayan erkek" sözcüğünden geliyor.
İngilizce sözcük İspanyolca macho "erkek" sözcüğünden alıntı olsa da sözcüğün ana kökeni Latincedir.
Midyat'a değil, Dimyat'a pirince giderken… Dimyat, Mısır'da pirinciyle meşhur bir liman şehri.
Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak deyimi, hırsla girilen bir iş sonucu eldekinin de yitirilmesi anlamında kullanılıyor.
Milâdını değil, miâdını doldurmak
Miât; bir şeyin yapılması için belirlenen, tanınan süre demek. Milât ise doğum günü demek.
Mîâdını doldurmak; belirlenen kullanma süresini tamamlamak, eskimek anlamına geliyor.
Ehvenişer; kötü olan iki şeyden daha az kötü, zararı daha hafif olanı demek. Arapça ehven “Daha zararsız” ve şer “kötü” sözcüklerinden oluşmuştur.
Hastalık şerdir, evde kalmak ehvenişer.
Kadir; değer, ölçü demek. Arapça kelime, kader ile aynı kökten. Allah'ın "bin aydan daha hayırlı" diye müjdelediği her kadirin kaderimizde bir payı vardır.
Eskiler “Her geleni Hızır, her geceyi Kadir bil.” derdi.
Vefat, en anlamlı kelimelerden biri. Arapça vefa ile aynı köktendir ve sözünü tutmak, borcunu ödemek demektir.
İnsan dünyaya geldiğinde bir emaneti taşır ve öldüğünde sözünü tutup emaneti teslim etmiş olur. Ne mutlu borcunu tertemiz bir hikâyeyle ödeyenlere.