Bedava
Aslında "rüzgârın getirdiği" demektir. Farsça bad "rüzgar" ve avardan "getirmek" sözcüklerinden oluşuyor. Karşılıksız bir şeyi vurgulamak için çok güçlü bir benzetmedir. Karşılıksız olanın değeri var mıdır, ya rüzgâr getirdiği gibi götürürse?
Sayfa 133 - Profil Kitap
ENANİYET
Benlik, bencillik, egoizm demektir. Enaniyet sahibi insan her zaman "ben" der ve her şeyi kendine çekmek ister. Arapça ene "ben" kökünden gelen sözcük enayi ile akraba. Birbirine bu kadar uzak görünen iki sözcüğün bu kadar yakın olması... Herhalde hep "ben" demek de bir tür enayilik.
Sayfa 131 - Profil Kitap
Mültefit
Kibar, ilgili ve nazik davranan kimsedir. İltifat ile aynı kökten olan sözcük, dilimize Arapçadan girmiştir.
"Psikopatlar iyi hatiptir,
sadistler tatlı dilli,
caniler mültefit."
(Ruhi Mücerret / Murat Menteş)
Sayfa 128 - Profil Kitap
Bütün dünya dilleri Türkçe’den doğmuştur.
Sayfa 173 - Lopus YayıneviKitabı okudu
Dilnişin
Gönülde yeri olan, sevilen demek. Farsça dil "gönül" ve nişin "oturan" sözcüklerinin birleşiminden oluşuyor. Uzun yıllar İstanbul Boğazı'nda salınıp giden emektar vapurun adıdır aynı zamanda.
Sayfa 124 - Profil Kitap
Patik
Yumuşacık, çocuk ayakkabısıdır. Dilimize Yunancadan giren sözcük, patika ve paten ile akraba. Dünyanın en kısa öyküsü olduğu söylenir:
"Satılık bebek patikleri, hiç giyilmedi." (Hemingway)
Sayfa 125 - Profil Kitap
Arapçada bilmiyorum demektir. Türkçede yazarı belli olmayan eserler için de "lâedrî" sıfatı kullanılır. "Lâedrî, ilmin yarısıdır" der eskiler. Yani bilmiyorum (diyebilmek) ilmin yarısıdır.
Sayfa 124 - Profil Kitap
Kokteyl Kelimesi Nereden Gelir?
"New York, Elmsford, Hall Corners'da (bir) kadın bar görevlisi, Batsy Flanagan, barın arkasını horoz tüyleriyle dekore etti. Alkol alan kişilerden birisi şu 'kokteyl (cocktail-horoz kuyruğu) bardaklarından sordu; Betsy ona içine tüy karışmış bir karışım içecek servis etmişti."
Sayfa 189Kitabı okuyor
Hemdem
Aynı ânı, aynı nefesi paylaşan demektir. Dost, sevgilidir. Yalnızca yanında olan değil, hâlinden anlayandır. Farsça hem "-daş" ve dem "nefes, zaman" sözcüklerinin izdivacından doğmuştur.
"Derdinle hemdem olmayan bir kimseye,
Ne gönlün yanışı tesir eder, ne de sazın iniltisi." (Bârika / Yavuz Sultan Selim)
Sayfa 121 - Profil Kitap
Ehvenişer
Kötü seçenekler arasında diğerlerine nazaran daha iyi olan demektir. Arapça ehven "daha zararsız" ve şer "kötülük" kelimelerinden oluşmuştur.
"Tercihe şayan olan gene mi ehvenişer?
Beşer şaşar, tamam da, bunca dibe mi düşer?" (Derde Deva Randevu / Murat Menteş)
Sayfa 107 - Profil Kitap
Din Latince "religion" sözcüğünden geliyor olup "bir arada bağlı tutmak" anlamına taşıyor: ayrı parçalar halinde olan şeyleri bir arada bağlı tutmak.
Sayfa 20Kitabı okuyor
Tersane Kelimesinin Etimolojik Kökeni
Tersane kelimesi, Arapça "dârü's-sınâ'a" kelimesinden gelmektedir ve birçok Akdeniz ülkesi tarafından yüzyıllarca değişik şekillerde kullanıldıktan sonra Türkçeye girmiştir.
Bu kelime, İspanyollar tarafından "ataruzana, arsenal, darsena", Portekizliler tarafından "darsanale, drasena" İtalyanlar tarafından "arsenale, darsena", Maltalılar tarafından "tarzna, tarznar" şekillerinde kullanılmıştır.
Sayfa 24Kitabı okudu
Ev
İçinde yaşanılan yer, konuttur. Sözlüklerin neredeyse tamamı evi tanımlarken "ailenin yaşadığı..." ifadesini kullanmış. Zira evi dört duvardan, konuttan ayıran, içinde bir ailenin barınmasıdır. Arapçadaki beyt "ev" sözcüğü de hem evi hem aileyi tanımlamaktadır.
Ev insanın kendi içidir. Eve dönmek, insanın kendisine dönmesidir, kendini araması... Uzun bir yolculuğu güzel kılan da eve dönmektir. Zira ev yoksa yolculuk da yoktur.
Ne diyordu şair: "Eve dön, kalbine dön, şarkıya dön." (İsmet Özel)
Sayfa 107 - Profil Kitap
Kelime
“Arapça yara, iz demektir. Eğer lafız bir anlam taşıyorsa ve muhatapta bir iz bırakıyorsa buna kelime denir. Yani, ağzımızdan çıkan söz bir yara açıyorsa kelime sayılır.”
Sayfa 13
Sevgili/Yâr/Manita/Flört
Sevgili Türkçede sevilen, muhabbet duyulan; yâr Farsçada yardımcı, dost demektir.
Manita, İtalyanca el altındaki kadın; flört ise İngilizce işve, oynaş anlamına gelir. Kelimeler toplumun aynasıdır ve hangi aynadan kendinize bakacağınızı siz seçersiniz.
Sayfa 104 - Profil Kitap